GALERIA
Karpińskiego

Gallery

Muzeum
Regionalne

Museum

Uruchom prezentację:

pl
en

Zapraszamy do pierwszej w kraju galerii malarstwa Alfonsa Karpińskiego (1875–1961), jednego z czołowych artystów Młodej Polski. Zlokalizowana w Rozwadowie (dziś osiedle Stalowej Woli), w nowoczesny sposób prezentuje interesującą, różnorodną i zapewne najlepszą kolekcję poświęconą temu twórcy. Rozwadów jest szczególnym miejscem, gdzie Karpiński przyszedł na świat oraz spędził pierwsze lata życia. Prezentujemy znakomitego portrecistę, malarza scen rodzajowych i mistrza martwych natur, malarza piękna i elegancji.

Muzeum

GALERIA MALARSTWA ALFONSA KARPIŃSKIEGO

Pierwsza w Polsce galeria malarstwa Alfonsa Karpińskiego,
jednego z czołowych twórców okresu Młodej Polski.

ALFONS KARPIŃSKI - PAINTING GALLERY


Alfons Karpiński urodził się w 1875 roku w Rozwadowie, miejscu będącym obecnie osiedlem Stalowej Woli. W latach 1891–1899 odbył studia artystyczne w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego, Władysława Łuszczkiewicza oraz Leona Wyczółkowskiego. W roku 1903 wyjechał do Monachium, gdzie krótko studiował w pracowni Antona Azbégo, następnie w latach 1904–1907 uczył się w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych u Kazimierza Pochwalskiego. W Wiedniu odniósł pierwszy sukces artystyczny – otrzymał nagrodę za obraz Rok 1846, na koniec studiów zdobył „Prix de Rome” za kompozycję Kawiarnia, jako jedyny Polak w historii Akademii Wiedeńskiej. W latach 1907–1912, z przerwami w okresach zimowych, przebywał w Paryżu. Dokształcał się m.in. w Académie de la Grande Chaumiére. Podczas pobytu we Francji zwiedził Reims, Lyon i Rouen, zaś w 1910 odbył podróż do Londynu. W 1922 roku uczestniczył w Paryżu w zajęciach w Académie Colarossi.

Od roku 1905 w Krakowie współtworzył kabaret Zielony Balonik (m.in. malował satyryczne obrazy oraz animował figurki w Szopkach Zielonego Balonika), zajmował się także działalnością pedagogiczną i organizacyjną.

Podczas I wojny światowej służył w armii austriackiej. Początkowo znajdował się na froncie, następnie w zespole malarskim Oddziału Grobów Wojennych, którego zadaniem było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych. W latach 1918–1927 pełnił funkcję wiceprezesa Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Należał do wiedeńskiej Secesji, Powszechnego Związku Artystów Polskich, grupy Dziesięciu, grupy Zero, Niezależnych, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie.

Od 1899 roku Karpiński regularnie prezentował swe prace w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Ponadto brał udział w wystawach Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana (1902 r.) i Niezależnych (1911 r., 1913 r., 1927 r.). Wielokrotnie uczestniczył w zbiorowych ekspozycjach urządzanych w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych i Instytucie Propagandy Sztuki. Pokazywał też swą sztukę za granicą, m.in. w Monachium (1909 r.), Rzymie (1911 r., 1956 r.), Antwerpii (1911 r.), Brukseli, Hadze, Amsterdamie i Pittsburgu (1929 r.), Buffalo (1932 r.) i Nowym Jorku (1939 r.). Indywidualne wystawy artysty odbyły się w Krakowie (1911 r., 1926 r., 1929 r., 1930 r., 1931 r., 1949 r., 1958 r.), Lwowie (1920 r., 1926 r., 1937 r.) i Poznaniu (1925 r.). Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r. został uhonorowany złotym medalem za całokształt twórczości; w 1933 r. miasto Kraków przyznało mu nagrodę za Portret Ludwika Solskiego, zaś w 1937 r. otrzymał wyróżnienie przyznane przez Instytut Propagandy Sztuki za portrety kobiet.

Początkowo, zgodnie z estetyką Młodej Polski, malował obrazy symboliczne (Prometeusz, 1898 r.) oraz kompozycje – sceny rodzajowe i pejzaże – inspirowane podkrakowskim, bronowickim folklorem.

Podczas pobytu w Wiedniu i przede wszystkim w Paryżu, pod wpływem sztuki japońskiej i japonizmu, szczególnie widocznego w twórczości nabistów, sformułował własny, nieco eklektyczny język malarski.

W Paryżu opracował formułę portretu kobiecego, w którym można dostrzec zarówno echa wyrafinowanej estetyki Jamesa McNeilla Whistlera (tonacja barwna oparta na lśniących błękitach, bieli i czerni oraz upozowanie modelek, jakby przypadkowe, podpatrzone, we fragmentarycznie ukazanych wnętrzach lub na neutralnych tłach (Modelka Jane, 1908 r.; Portret Janiny Zarzyckiej, 1910 r.). Karpiński malował także intymne akty kobiet w sypialniach i w pracowni.

W latach dwudziestych XX w. umieszcza swoje modelki we wnętrzach, mieszczańskich salonach, gdzie na ścianach pojawiają się lustra, toaletki i rozmaite dekoracyjne przedmioty – ceramika, obrazy, zegary, fotografie (Portret żony, 1921 r.). Z czasem Karpiński zaczął idealizować przedstawiane kobiety, tworząc schematyczne i konwencjonalne wizerunki. Obok kobiecego portretu drugim najważniejszym tematem obrazów Karpińskiego były martwe natury, malowane przez artystę w wielu wariantach. Artysta zmarł w Krakowie w 1961 roku.

Stała ekspozycja twórczości Alfonsa Karpińskiego powstała w wyjątkowym miejscu, w budynku dawnego sądu powiatowego wzniesionym w roku 1905 w Rozwadowie, w miejscu urodzenia artysty. W rozwadowskim sądzie ojciec malarza pracował przez wiele lat, pełniąc funkcję sędziego powiatowego.

Dla Karpińskiego istotne były trzy miejsca – miasta, z którymi w rozmaity sposób był związany: Rozwadów, miejsce urodzenia (i symbolicznego powrotu poprzez otwarcie stałej ekspozycji), Kraków – miejsce studiów i wieloletniej działalności, oraz Paryż – miejsce powstania najważniejszych dzieł malarza. Natomiast w widzianym z perspektywy XXI wieku artystycznym oeuvre Karpińskiego dominują niezmiennie dwa wątki: studia i portrety kobiet oraz nastrojowe martwe natury. Dlatego też to wokół nich zbudowana jest narracja wystawy.

I tak w siedmiu wzajemnie przenikających się przestrzeniach problemowych są zaprezentowane te właśnie wybrane, charakterystyczne dla życia i twórczości Alfonsa Karpińskiego miejsca i wątki: I Stacja Rozwadów, II Warsztat, III Kraków: Młoda Polska, IV Paryż – w kręgu japońskich inspiracji, V Kobieta, VI Martwa natura, zaś wystawę zamyka VII Aneks ukazujący działalność Karpińskiego w Oddziale Grobów Wojennych podczas I wojny światowej.

Alfons Karpiński was born in 1875 in the town of Rozwadów, now a residential quarter within the city of Stalowa Wola. From 1891 until 1899, he studied art at Kraków’s School of Fine Arts under Florian Cynk, Izydor Jabłoński, Władysław Łuszczkiewicz, and Leon Wyczółkowski. In 1903, he moved to Munich, where he spent a brief period in Anton Ažbe’s painting class, and subsequently studied at the Academy of Fine Arts Vienna, under Kazimierz Pochwalski (1904–1907). It was in Vienna that he had his first success as an artist, receiving an award for his painting The Year 1846, and he concluded this period of study with a Rom-Preis for his work Café, the only Pole in the history of Vienna’s Academy to achieve this honour. He spent the years 1907 through 1912 in Paris, with breaks during the winters, engaging in further study, notably at the Académie de la Grande Chaumière. While in France, he visited Reims, Lyon and Rouen; in 1910 he also travelled to London. In 1922, he attended the Académie Colarossi in Paris

In 1905 he moved to Kraków, where he was one of the contributors to the Green Balloon cabaret (e.g. painting satirical pictures or manipulating marottes in comical puppet shows), while also engaging in teaching and organizational activities.

During the First World War, he served in the Austrian army, initially on the front line, and subsequently in the painting team of the War Graves Department, with the task of documenting war cemeteries and graves. Between 1918 and 1927, he was Deputy Chairman of the Friends of the Fine Arts Society in Kraków. Karpiński was a member of the Vienna Secession, the Universal Union of Polish Artists, the Ten and Zero art groups, the Independents, the ‘Sztuka’ (Art) Society of Polish Artists, and the Society for the Encouragement of Fine Arts in Warsaw.

Starting in 1899, Karpiński exhibited his works on a regular basis with the Friends of the Fine Arts Society in Kraków, in addition to participating in the shows of the Polish Applied Arts Society (1902) and the Independents (1911, 1913, 1927). On a number of occasions he took part in collective exhibitions at Warsaw’s Society for the Encouragement of Fine Arts and Institute for the Propagation of Art. He also exhibited his work abroad, e.g. in Munich (1909), Rome (1911, 1956), Antwerp (1911), Brussels, the Hague, Amsterdam, as well as Pittsburgh (1929), Buffalo (1932), and New York (1939). He had solo shows in Kraków (1911, 1926, 1929, 1930, 1931, 1949, and 1958), Lwów (1920, 1926, and 1937), and Poznań (1925). He received a number of awards and commendations, e.g. the Gold Medal for Lifetime Achievement during the 1929 Universal National Exhibition in Poznań; in 1933, the City of Kraków awarded him a prize for his Portrait of Ludwik Solski, and in 1937 he was commended by the Institute for the Propagation of Art for his portraits of women.

Initially, in keeping with the aesthetics of the Young Poland movement, he painted symbolic pictures (Prometheus, 1898) as well as compositions – genre scenes and landscapes – inspired by the folklore of the countryside outside Kraków, notably the Bronowice area.

During the time that he spent in Vienna, and even more so in Paris, he was somewhat influenced by Japanese art and Japonisme, particularly evident in the work of the Nabists, and he formulated his own, somewhat eclectic, painting language.

In Paris he developed a formula of female portraiture that both echoed the sophisticated aesthetics of James McNeill Whistler – colour schemes based on brilliant azures, whites and blacks – and featured seemingly random posing by his models, as though they were observed unseen, in fragmentarily depicted interiors, or against neutral backdrops (Model Jane, 1908; Portrait of Janina Zarzycka, 1910). Karpiński also painted intimate portrayals of female nudes in bedrooms and in his atelier.

In the 1920s, he placed his female models in discernible interiors: bourgeois salons, featuring wall mirrors, dressing tables and various decorative objects – ceramics, paintings, clocks, and photographs (Portrait of the Artist’s Wife, 1921). Over time, Karpiński began to idealize the women he depicted, creating schematic and conventional portrayals. In addition to the female portrait, the still life was the other major subject of Karpiński’s painting, rendered in a great many variations. He died in 1961 in Kraków.

The permanent exhibition of Alfons Karpiński’s work has been created in a special place: the building of the former county court erected in 1905 in Rozwadów, the town of his birth. His father worked in the Rozwadów court for a number of years, as a county judge.

There were three places of great importance to Karpiński – three cities that he was associated with in various ways: Rozwadów, where he was born (and has symbolically returned with the inauguration of the permanent exhibition); Kraków, where he studied and worked for many years; and Paris, where he created his major works. When viewed from the 21st-century perspective, two themes are consistently dominant in Karpiński’s oeuvre: studies and portraits of women, and atmospheric still lifes. These form the core around which the narrative of the exhibition has been developed.

The seven mutually pervasive thematic spaces lead us through selected places and themes characteristic of Alfons Karpiński’s life and work: I Rozwadów Station, II Art and Technique, III Kraków: Young Poland, IV Paris: Japanese Inspirations, V Woman, VI Still Life, and the show is concluded by VII Addendum, which sheds light on Karpiński’s work in the War Graves Department during the First World War.





W kamienicy przy ul. Floriańskiej 19 w Krakowie Alfons Karpiński mieszkał od 1916 roku do śmierci w 1961. Zarówno jego mieszkanie wypełnione obrazami i bibelotami, jak i pracownię znamy z wielu fotografii archiwalnych i obrazów. To tam malował wielokrotnie swoją żonę, słynne aktorki, artystów i krakowskich mieszczan. Wnętrza tego magicznego miejsca przypominało raczej muzeum niż mieszkanie.

Mieszkam wówczas od dwóch lat przy ul. Floriańskiej w Krakowie, gdzie jak zawsze znów nie mam pracowni, tylko pokój z dużym oknem (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27).

The historic house at 19 Floriańska Street in Kraków was Alfons Karpiński’s address between 1916 and 1961, the year of his death. Both his flat, filled with paintings and trinkets, and his atelier are known from a number of archival photographs and paintings. This was where he portrayed his wife so many times, in addition to well-known actresses, artists, and Kraków’s prominent residents. The magical interior resembled a museum rather than a dwelling.

For the preceding two years, I had lived at Floriańska Street, where, as usual, I did not have a studio, but only a room with a large window. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 27)

Pałac Sztuki, siedziba Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, przy Placu Szczepańskim 4, zaprojektowany przez Franciszka Mączyńskiego, został otwarty 1901 roku. Ten znakomity przykład architektury secesyjnej, od początku swego istnienia był miejscem najważniejszych wystaw artystów Młodej Polski – Wyspiańskiego, Malczewskiego, Mehoffera czy Wyczółkowskiego, zrzeszonych w Towarzystwie Artystów Polskich „Sztuka”, którego członkiem był Alfons Karpiński. To tutaj odbył się jego pierwszy indywidualny pokaz prac w 1911 roku, zorganizowany przez TPSP, z którym malarz był związany całe swoje artystyczne życie. W latach 1918–1927 pełnił funkcję wiceprezesa TPSP.

Designed by Franciszek Mączyński, the Friends of the Fine Arts Society’s (TPSP) Palace of Art at 4 Szczepański Square in Kraków was inaugurated in 1901. An excellent example of Secession architecture, it was the venue of all major exhibitions of Young Poland artists – Wyspiański, Malczewski, Mehoffer, Wyczółkowski, and others – forming the Sztuka (‘Art’) Society of Polish Artists, where Alfons Karpiński was a member as well. This was also where his first solo show was held in 1911 by the TPSP, with whom the painter was associated throughout his artistic life. Between 1918 and 1927, he was deputy chairman of the TPSP.

Jednym z najważniejszych miejsc młodopolskiego Krakowa była Cukiernia Lwowska Jana Michalika przy ul. Floriańskiej 45, zwana Jamą Michalika. Ta istniejąca nieprzerwanie od 1895 roku najsłynniejsza kawiarnia literacko-artystyczna współtworzyła fenomen Młodej Polski. To w Jamie spotykała się krakowska cyganeria; Karpiński był jej częstym gościem, brał udział w działalności kabaretu Zielony Balonik, tworząc satyryczne obrazy, animując figurki w słynnych Szopkach, przygotowując scenografie. Historię związana z namalowaniem przez Karpińskiego obrazu-fresku opowiadającego o wyprawie Cooka na biegun, w który malarz wmontował prawdziwy sznurek i przyleił skorupkę jajka, opisał Boy-Żeleński w swojej książce Boy o Krakowie.

One of the most important places in Young Poland Kraków was Jan Michalik’s Cukiernia Lwowska (Lviv Pastry Café) at 45 Floriańska Street, commonly known as Michalik’s Den. Opened in 1895 and in operation to this day, the nation’s most famous literary and artistic café largely contributed to the Young Poland phenomenon, being the gathering place of the city’s artistic bohemians. Karpiński was a frequent visitor and participated in the Green Balloon cabaret’s activities here, by supplying satirical pictures, manipulating marottes in famous comical puppet shows, and preparing stage sets. The story of how Karpiński painted a mural of Cook’s polar expedition into which he integrated an actual piece of string and some eggshell is told by Tadeusz ‘Boy’ Żeleński in his book Boy o Krakowie.

Dla krakowskiego kościoła Franciszkanów dekorowanego polichromią oraz zespołem witraży zaprojektowanych przez Stanisława Wyspiańskiego trudno znaleźć analogię w sztuce światowej. Ten wyjątkowy zespół, w którym natura, świat roślin jest fundamentem wizji artysty, zachwyca, a wyobrażenie Boga Ojca stwarzającego świat, jest jednym z najważniejszych arcydzieł w sztuce polskiej.

It would be difficult to find anywhere in the world a project analogous to the polychrome wall decorations and stained-glass windows designed by Stanisław Wyspiański for the Franciscan friars’ church in Kraków. The unique complex in which nature, specifically the world of plants, is the foundation of the artistic vision leaves one breathless, and the portrayal of God the Father is one of the most significant masterpieces in Polish art.

Bazylika Franciszkańska stanowi unikatowe w skali europejskiej rozwiązanie secesyjno-modernistycznego wnętrza sakralnego, natomiast dekoracja Domu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego przy ul. Radziwiłłowskiej 4 – świeckiego. Wystrój klatki schodowej, bibliotek, czytelni i sali posiedzeń zaprojektował Stanisław Wyspiański na prośbę prezesa Towarzystwa, Juliana Nowaka. Powstało całościowe dzieło sztuki (gesamtkunstwerk). Intryguje rozwiązanie klatki schodowej zdobionej motywem kasztanowca i liści pelargonii oraz słynnym witrażem Apollo spętany.

The Franciscan friars’ basilica and the Medical Society House at 4 Radziwiłłowska Street are unique on a European scale as examples of modernist Secession interior design of a sacred place and a secular facility, respectively. In the latter, Stanisław Wyspiański designed the decoration of the staircase, the libraries, the reading rooms, and the conference rooms at the request of the Society’s chairman, Dr Julian Nowak. The result was a total work of art (Gesamtkunstwerk). The staircase design is particularly intriguing, with its chestnut tree-themed decorations and famous stained-glass window entitled Apollo Bound.

Autoportret

Self-portrait

Portret kobiety

Portrait of a woman

Żółte róże

Yellow roses

W pokoju

In a room

Portret mężczyzny w okularach

Portrait of a man in spectacles

Pont Royal

Pont Royal

Chłopiec w marynarskim ubranku

Young boy in a sailor suit

Cyrk na ulicach Paryża

Circus act in the streets of Paris

Portret modelki Jane

Portrait of the model Jane

Na odpuście

At a church fair

Ofensywa pod Gorlicami – Okopy pod Tuchowem i groby poległych

The Gorlice offensive: Trenches outside Tuchów and soldiers’ graves

Na odpuście

At a church fair

Portret Józefiny Rogosz-Pieńkowskiej

Portrait of Józefina Rogosz-Pieńkowska

Białe róże

White roses

Modelka – akt

Nude model

Anemony

Anemones

Wnętrze z fortepianem

Interior with a piano

Portret mężczyzny w okularach

Portrait of a man in spectacles

Plaża na Lido

The Lido Beach

Żabusia

Żabusia (Froggie)

Pielgrzymi

Pilgrims

Niedziela

Sunday

Portret młodej kobiety

Portrait of a young woman

Wnętrze z rzeźbą

Interior with a sculpture

Portret kobiety

Portrait of a woman

Autoportret w pracowni

Self-portrait in the studio

Biały kotek

White kitty

Fragment pokoju z martwą naturą

Fragment of a room with a still life

Martwa natura z filiżanką

Still life with a teacup

Żółte kwiaty

Yellows flowers

Pejzaż

A landscape

Prometeusz

Prometheus

Portret żony

Portrait of the artist’s wife

Portret żony

Portrait of the artist’s wife

Portret ojca

Portrait of the artist’s father

Posterunek

Sentry

Portret kobiety

Portrait of a woman

Krajobraz holenderski

Dutch landscape

Żabunia

Żabunia (Froggie)

Most na Sekwanie w Paryżu

A bridge on the Seine in Paris

Głowa dziewczyny z Bronowic

Head of a girl in Bronowice

Kapliczka na drzewie

Tree shrine

Pożegnanie

Farewell

Wnętrze z kominkiem

Interior with a fireplace

Żona artysty

The artist’s wife

Zaułek mariacki w Krakowie

The Marian Nook in Kraków

Portret matki – szkic

Portrait of the artist’s mother, a sketch

Studium idącego mężczyzny

Study of a walking man

Studium tragarza

Study of a porter

Myjąca nogi

Woman washing her feet

Portret kobiety w kapeluszu

Portrait of a woman in a hat

Kobieta z korbą

Woman with a crank handle

Szkic mężczyzny z kosą

Sketch of a man with a scythe

Studium postaci

Study of human figures

Pejzaż z drogą

Landscape with a road

Stara chałupa w Płaszowie

Old cottage in Płaszów

Studium żołnierza

Study of a soldier

Przed lustrem

In front of the mirror

Dom w Bronowicach Dużych

A house in Bronowice Duże

Żniwa

Harvesting

Dziewczyna

Girl

Akt kobiety w pończochach

Female nude in stockings

Akt siedzącej kobiety w pończochach

Seated female nude in stockings

Akt siedzącej kobiety

Seated female nude

Akt modelki

Nude model

Akt leżący

Reclining nude

Portret kobiety w kapeluszu

Portrait of a woman in a hat

Portret kobiety w kapeluszu

Portrait of a woman in a hat

Akt młodego mężczyzny

Young male nude

Akt siedzącego mężczyzny

Seated male nude

Akt leżącego mężczyzny

Lying male nude

Studium nagiego starca

Study of a nude old man

Akt męski

Male nude

Akt męski

Male nude

Akt męski

Male nude

Studium nagiego starca

Study of a nude old man

Akt młodego mężczyzny

Young male nude







Film wprowadzający do wystawy "Stacja Rozwadów. Między Lwowem a Krakowem"

Film wprowadzający do wystawy "Stacja Rozwadów. Między Lwowem a Krakowem"

Stacja Rozwadów - Alfons Karpiński - Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

Stacja Rozwadów - Alfons Karpiński - Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

Bronowice. Na odpuście. Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

Bronowice. Na odpuście. Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

Paryż - Jane z japońską laleczką. Galeria Malarstwa Alfonska Karpińskiego

Paryż - Jane z japońską laleczką. Galeria Malarstwa Alfonska Karpińskiego

Kobieta - modelka. Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

Kobieta - modelka. Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego

SPOT

SPOT











mp3/mrs_s_224_en.mp3
mp3/mrs_s_224_pl.mp3
mp3/mrs_s_225_en.mp3
mp3/mrs_s_225_pl.mp3
mp3/mrs_s_259_en.mp3
mp3/mrs_s_259_pl.mp3
mp3/mrs_s_270_en.mp3
mp3/mrs_s_270_pl.mp3
mp3/mrs_s_277_en.mp3
mp3/mrs_s_277_pl.mp3
mp3/mrs_s_278_en.mp3
mp3/mrs_s_278_pl.mp3
mp3/mrs_s_279_en.mp3
mp3/mrs_s_279_pl.mp3
mp3/mrs_s_280_en.mp3
mp3/mrs_s_280_pl.mp3
mp3/mrs_s_288_en.mp3
mp3/mrs_s_288_pl.mp3
mp3/mrs_s_290_en.mp3
mp3/mrs_s_290_pl.mp3
mp3/mrs_s_311_en.mp3
mp3/mrs_s_311_pl.mp3
mp3/mrs_s_35_en.mp3
mp3/mrs_s_35_pl.mp3
mp3/mrs_s_368_en.mp3
mp3/mrs_s_368_pl.mp3
mp3/mrs_s_36_en.mp3
mp3/mrs_s_36_pl.mp3
mp3/mrs_s_372_en.mp3
mp3/mrs_s_372_pl.mp3
mp3/mrs_s_374_en.mp3
mp3/mrs_s_374_pl.mp3
mp3/mrs_s_375_en.mp3
mp3/mrs_s_375_pl.mp3
mp3/zyciorys_en.mp3
mp3/zyciorys_pl.mp3

I STACJA ROZWADÓW

Autoportret

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/280

Data powstania: 1905

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 77,5 × 54,5 cm

W różnych okresach życia artysta wykonał kilka swoich portretów – olejnych, temperowych i rysunkowych. Do tych najważniejszych należy prezentowany tu autoportret z kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, pozbawiony jakichkolwiek atrybutów malarskiego rzemiosła oraz Portret własny w pracowni przed sztalugą (olej, deska, kolekcja Krzysztofa Musiała), a także ostatni, nostalgiczny, wzruszający, w pracowni z 1960 roku (olej, tektura, Muzeum Narodowe w Szczecinie).

Pionowy portret w odcieniach brązów i czerni. Farba nałożona cienką warstwą; na obrazie zarysowują się sploty płótna, część splotów niezamalowana. Portret przedstawia około trzydziestoletniego bruneta zwróconego lewym bokiem, w ujęciu do pasa. Jego głowa odwrócona w lewo, wzrok skierowany na wprost. Włosy mężczyzny zaczesane gładko do tyłu, odsłaniają zakole przy lewej skroni. Twarz lekko zaróżowiona, szczupła. Brwi mężczyzny gęste, oczy jasnobłękitne, nos prosty. Na twarzy bujne jasnobrązowe wąsy przysłaniające górną wargę. Mężczyzna ubrany w czarny garnitur. Spod niego, na wysokości szyi wystaje biały, sztywny kołnierzyk koszuli. Dolna część ubioru zlewa się z ciemnobrązowym tłem, rozjaśnionym nieznacznie wokół sylwetki.

Portret matki – szkic

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/133

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 35,3 × 26,3 cm

Portret matki artysty, Barbary Heleny z Piszów Karpińskiej zajętej robótką (szyciem). Znana jest także olejna kompozycja (sprzed 1904) ukazująca matkę artysty w lewym profilu, w charakterystycznym czepku na głowie (olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Szczecinie).

II. WARSZTAT / EDUKACJA ARTYSTYCZNA

Studium idącego mężczyzny

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/134

Data powstania: 1903

Technika: węgiel, biała kredka na papierze

Wymiary: 31 × 24 cm

Studium odwróconej postaci mężczyzny, być może zaobserwowanego na targu, podobnie jak studium tragarza.

Studium tragarza

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/135

Data powstania: 1903

Technika: węgiel, biała kredka na papierze

Wymiary: 30,4 × 23 cm

Studium odwróconej postaci mężczyzny, tragarza, być może zaobserwowanego na targu, podobnie jak rysunek ukazujący idącego mężczyznę.

Akt młodego mężczyzny

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/239

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 x 29,5 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt siedzącego mężczyzny

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/240

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 × 30 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt leżącego mężczyzny

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/241

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 × 29,5 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Studium nagiego starca

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/242

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 31 × 48 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt męski

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/243

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 47,5 × 27,5 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt męski

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/244

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 47 × 29 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt męski

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/245

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 × 29 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Studium nagiego starca

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/246

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 × 30 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Akt młodego mężczyzny

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/247

Data powstania: 1906

Technika: węgiel na papierze

Wymiary: 48 × 28,5 cm

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli jest przechowywana unikatowa w skali Polski kolekcja studiów aktów mężczyzn Karpińskiego, wykonanych w akademii wiedeńskiej w 1906 roku. Zbiór ten świadczy o perfekcyjnym opanowaniu warsztatu malarza-realisty i rysownika.

Głowa dziewczyny z Bronowic

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/126

Data powstania: 1903

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 23,5 × 16 cm

Przed wyjazdem do Wiednia zamieszkałem w Bronowicach, gdzie malowałem obrazy o tematyce ludowej. Wracałem do tego interesującego mnie bardzo tematu spędzając wszystkie ferie szkolne w Bronowicach (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 13).

Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu uległ fascynacji folklorem podkrakowskim. Podczas pobytu w mitycznych już dla niego Bronowicach, znanych z Wesela Wyspiańskiego, wykonał wiele studiów i szkiców rysunkowych znakomicie ukazujących jego talent i doskonały zmysł obserwacji.

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli znajduje się zespół prac z Bronowic, m.in. szkic głowy dziewczyny w chustce.

Dom w Bronowicach Dużych

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/227

Data powstania: 1903–1904

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 23,5 × 31 cm

Szkic do obrazu Karczma z 1905 roku (olej, deska, 27,5 × 34,5 cm, kolekcja prywatna). Rysunki z Bronowic w zbiorach Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli pokazują sentyment artysty do podkrakowskich wsi oraz młodopolskiego zafascynowania ludowością.

Kapliczka na drzewie

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/128

Data powstania: 1904

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 20 × 16,5 cm

Kapliczka na drzewie, to jeden z charakterystycznych elementów bronowickiej wsi. Znany jest także szkic tej kapliczki w dwóch ujęciach z 1906 roku.

Kobieta z korbą

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/187

Data powstania: 1906

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 18 × 11 cm

Jeden z wielu szkiców powstałych podczas pobytu artysty w Bronowicach, ukazujący życie codzienne tej tak interesującej wsi. Istnieje rysunek przedstawiający zapewne tę samą kobietę w chuście, tylko ukazaną bokiem (Przy studni, ołówek, papier, 22,5 × 16,5 cm).

Żniwa

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/228

Data powstania: ok. 1910

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 31 × 23,5 cm

Szkic do obrazu olejnego Żniwa, znanego z reprodukcji w warszawskim „Świecie” (1910, nr 6 z 5 II). W ostatecznej wersji artysta usunął kilka postaci kobiecych, zostawiając trzy najbardziej charakterystyczne, aby zwiększyć czytelność kompozycji.

Szkic mężczyzny z kosą

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/188

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 12 × 9 cm

Szkic chłopa z kosą.

Studium postaci

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/189

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 18,5 × 10 cm

Studia różnych postaci.

Akt kobiety w pończochach

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/230

Data powstania: 1911

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 19,5 ×16 cm

Studium aktu kobiety siedzącej w fotelu, w czarnych pończochach, czytającej gazetę. Zapewne tej samej, którą Alfons Karpiński przedstawił w kompozycji zatytułowanej Akt kobiecy z 1911 roku (olej na płótnie, Muzeum Mazowieckie w Płocku). Inna wersja studium tej modelki, to szkic w zbiorach Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Dziewczyna

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/229

Data powstania: po 1918

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 21 × 35,5 cm

Szkic postaci do obrazu Karuzela (olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie), który przedstawia dziewczynę stojącą przy drewnianym ogrodzeniu wesołego miasteczka, machającą chusteczką osobie siedzącej na karuzeli.

Portret kobiety w kapeluszu

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/237

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 14,5 x 9,8 cm

Szkic popiersia kobiety w kapeluszu, zapewne do obrazu z kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Portret kobiety w kapeluszu

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/238

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 12,5 × 9 cm

Szkic popiersia kobiety w kapeluszu, zapewne do obrazu z kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli (nr inw. MRS/S/259) lub do kompozycji Wnętrze, znanej z pocztówki Wydawnictwa Dzieł Sztuki „Stella” w Bochni.

Portret kobiety

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/320

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 13,5 × 11,8 cm

Zaułek mariacki w Krakowie

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/132

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 29,8 × 20,6 cm

Szkic przedstawia jeden z najczęściej malowanych i rysowanych fragmentów Placu Mariackiego, tzw. Zaułek mariacki, przy wejściu do prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie (od strony południowej), z widocznym nagrobkiem archiprezbitera tej świątyni, księdza Jacka Łopackiego (1690–1761), wykonanym z czarnego marmuru dębnickiego przez Franciszka Placidiego.

Krajobraz holenderski

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/122

Data powstania: b.d.

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 13 × 20,2 cm

Szkic z podróży po Europie, być może wspomnienie z Holandii, na co wskazują łodzie i wiatrak w tle.

III. KRAKÓW: MŁODA POLSKA

Na odpuście

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/310

Data powstania: 1905

Technika: olej na desce

Wymiary: 45 × 55 cm

Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu, uległ fascynacji folklorem podkrakowskim. Obrazy przedstawiające barwne sceny na odpuście znakomicie ukazują talent malarza, jego doskonały zmysł obserwacji, warsztat malarza realisty oraz umiejętność celnego kadrowania zaobserwowanej sytuacji.

Prezentowana praca ukazuje dynamiczny kadr z odpustu, uchwycony mimochodem, zapewne na podkrakowskich Bielanach, w kościele Ojców Kamedułów, pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – jego fasada jest widoczna w tle. Obraz ten stał się podstawą dużej, efektownej kompozycji z kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Na odpuście

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/288

Data powstania: 1907

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 122,5 × 148 cm

Przed wyjazdem do Wiednia zamieszkałem w Bronowicach, gdzie malowałem obrazy o tematyce ludowej. Wracałem do tego interesującego mnie bardzo tematu spędzając wszystkie ferie szkolne w Bronowicach (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 13).

Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu uległ fascynacji folklorem podkrakowskim. Obrazy przedstawiające barwne sceny na odpuście znakomicie ukazują talent malarza, jego doskonały zmysł obserwacji, warsztat malarza realisty oraz umiejętność celnego kadrowania zaobserwowanej sytuacji. Prezentowana kompozycja należy bez wątpienia do najlepszych tego typu dzieł. Znany, wystawiany i reprodukowany obraz został dostrzeżony przez krytyków, którzy tak o nim pisali:

Karpiński jak całe niemal najmłodsze pokolenie naszych artystów, składa daninę wsi polskiej, której barwność i bujność go pociąga. Na jednej z pierwszych wystaw zwraca uwagę dużą kompozycją „Na odpust” […] która znamionowała już piękny, silnie zarysowujący się talent.

Karpiński wykonał szkice olejne na jednym konkretnym odpuście, zapewne w klasztorze kamedułów na podkrakowskich Bielanach, które stały się podstawą kilku obrazów, jeden z nich znajduje się w kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli (nr inw. MRS/S/310). Na odpuście z 1907 roku to mistrzowska kompozycja świadcząca o umiejętności konstrukcji wielkoformatowego płótna.

Znamy także inne prace olejne wykorzystujące te same motywy, m.in. z 1911 roku (Na jarmarku, Kramy, olej, tektura, kolekcja prywatna).

W 1919 roku obraz został zdeponowany w Muzeum Wielkopolskim w Poznaniu przez Romana Jantę-Połczyńskiego, jako część kolekcji liczącej ponad trzydzieści obrazów. Depozyt wpisano do księgi inwentarzowej muzeum (nr MW 23.1919), przy płótnie Karpińskiego podano tytuł Odpust. Dzieło zwrócono właścicielowi w 1948 roku, podobnie jak obraz Pielgrzymi z kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, również należący do Romana Janty-Połczyńskiego.

Poziomy obraz przedstawia kilka osób przy odpustowym straganie. Kram znajduje się w prawej części obrazu, w jego głębi.

W centralnej części obrazu stoi mężczyzna, zwrócony tyłem; twarzą w kierunku straganu. Na jego głowie czarna czapka, o przekroju w kształcie trapezu. Spod czapki wystaje kitka brązowych włosów. Mężczyzna nosi beżową sukmanę przepasaną ciemnobrązową krajką: szerokim pasem. Jego dłonie w kieszeniach sukmany. Na nogach mężczyzny ciemnobrązowe buty o wysokich cholewach. Pomiędzy mężczyzną a straganem kilka kobiet i dwoje dzieci.

Najdalej od kramu, z lewej strony obrazu zwróceni przodem kobieta w czarnej chuście i sukni z kilkuletnim chłopcem w błękitnym sweterku. Kobieta lewą dłoń wyciąga do chłopca.

Bliżej kramu, pośrodku obrazu, zwrócona prawym półbokiem kobieta w białej spódnicy i czepku. Jej tułów owinięty ciasno kraciastą chustą z frędzlami. Kobieta lewą dłonią dociska chustę do ciała na wysokości pasa.

Przed kramem, z prawej strony obrazu, zwrócona prawym bokiem kobieta w brązowej chustce na głowie i białej sukience. Jej ramiona okryte czarną chustą, zsuniętą z prawego ramienia. Po jej prawej stronie kilkuletni chłopiec zwrócony tyłem, twarzą do straganu. Nosi czerwoną czapkę. Ubrany w czerwony sweterek i czarne spodnie. Jego buty brązowe. Pod pachą trzyma niebieską, drewnianą kołyskę.

Na straganie wystawa obrazków ustawionych ciasno w kilku rzędach. U góry wiszą laleczki. Za straganem przekupka w szarej chuście. Jej sylwetka przysłonięta postaciami kobiet. W lewym dolnym rogu obrazu odręczny podpis: A. Karpiński. Kraków 07.

Pielgrzymi

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/375

Data powstania: 1907

Technika: olej i tempera na płótnie

Wymiary: 117 × 196 cm

Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu uległ fascynacji folklorem podkrakowskim. Obrazy przedstawiające barwne sceny na odpuście czy pątników idących w pielgrzymce znakomicie ukazują talent malarza, jego doskonały zmysł obserwacji, warsztat malarza realisty oraz umiejętność celnego kadrowania zaobserwowanej sytuacji.

W prezentowanej mistrzowskiej kompozycji, jednej z najdoskonalszych w malarskim oeuvre Karpińskiego, artysta przedstawił grupę pielgrzymów podążających do Kalwarii Zebrzydowskiej na odpust parafialny przypadający 19 sierpnia. Przyjął filmowy, zaskakujący i nieoczywisty punkt widzenia: przedstawił pątników tyłem do widza, jakby koniec pielgrzymki, do której oglądający może się dołączyć i w niej uczestniczyć.

Karpiński sam wybrał się na pielgrzymkę, podczas której wykonał serię szkiców ołówkiem, na ich podstawie powstało kilka szkiców olejnych (znamy pięć z nich), a finalnym dziełem jest właśnie ten wielkoformatowy obraz. Szkicownik artysty, zachowany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, zawiera powstałe wówczas rysunki, które później posłużyły do wykonania płócien powtarzających pierwszy pomysł.

Przed wyjazdem do Wiednia zamieszkałem w Bronowicach, gdzie malowałem obrazy o tematyce ludowej. Wracałem do tego interesującego mnie bardzo tematu spędzając wszystkie ferie szkolne w Bronowicach. Poszedłem nawet piechotą do Kalwarii, by robić szkice do obrazu „Pielgrzymi” (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 13).

Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej to jedno z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych do cudownego obrazu-ikony, Matki Boskiej Kalwaryjskiej.

Znane jest też olejne przedstawienie drogi na Kalwarię z 1907 roku (kolekcja prywatna) o wymiarach 34 × 49,5 cm.

Obraz zdeponowany został w 1919 roku w Muzeum Wielkopolskim w Poznaniu, przez Romana Jantę-Połczyńskiego wraz z jego liczącą przeszło trzydzieści obrazów kolekcją. Depozyt ten wpisano do księgi inwentarzowej muzeum (nr MW 23.1919). Obraz przetrwał wojnę, został zwrócony właścicielowi w 1948 roku, podobnie jak kompozycja Na odpuście. Kompozycje Pielgrzymi i Na odpuście są obecnie własnością Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Poziomy obraz przedstawia grupę ludzi oddalających się piaszczystą drogą. Idą za sztandarem, trzymanym przez niewyraźną postać w głębi. Droga zajmuje większą część obrazu. Sięga od dolnej jego krawędzi i zwęża się w głębi na wysokości czterech piątych obrazu.

Na pierwszym planie, w lewej części obrazu lekko przygarbiony szatyn w ciemnoniebieskim swetrze i szarych luźnych spodniach. Nogawki wsunięte w wysokie cholewy jasnobrązowych butów. Mężczyzna podpiera się kijem trzymanym w prawej dłoni. Przy kiju zwisa luźno różaniec.

Na drugim planie, przed mężczyzną, z lewej strony szatynka w eleganckim beżowym płaszczu i czarnych butach z wysokimi cholewami. Pod jej lewą pachą parasolka, skierowana szpicem w tył. Na trzecim planie, z prawej strony mężczyzna o siwych pasmach włosów. Ubrany w granatową kurtkę i brązowe spodnie. Jego stopy bose. Pod lewą pachą niesie parasol. Prawym poboczem, jedna za drugą, idą dwie kobiety w wiejskich chustach na głowie, ubrane w luźne koszule i długie spódnice. W głębi obrazu, na drodze nagromadzenie niewyraźnych postaci. Nad ich głowami, w centralnej części obrazu, drzewce ze sztandarem. Na szczycie drzewca krzyż. Po lewej stronie drogi ogrodzenie z plecionych gałęzi i pojedyncze drzewo z zielonym i żółtym listowiem. Część pożółkłych liści leży w rowie przy drodze, tworząc podłużną, barwną plamę. Wzdłuż prawej strony drogi wzniesienie porośnięte trawą. Niebo szare.

Po prawej stronie obrazu, bliżej środka odręczny podpis: Alfons Karpiński, Kraków 1907.

Plaża na Lido

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/372

Data powstania: 1907

Technika: olej na sklejce

Wymiary: 14 × 20 cm

Podczas studiów w Wiedniu Karpiński dwukrotnie odwiedził Wenecję. W lipcu i sierpniu 1907 roku namalował serię pejzaży przedstawiających plażę w Lido, która bez wątpienia należy do jego największych osiągnięć artystycznych. Większość z nich to niewielkie kompozycje, wykonane olejno na desce lub tekturze, stenograficzne notatki, utrwalające najistotniejsze cechy zaobserwowanej letniej, nadmorskiej rzeczywistości. Ta znakomita umiejętność operowania kilkoma znakami wizualnymi wynika z inspiracji sztuką i estetyką japońską. Udoskonali ją w Paryżu. Znamy trzy prace z tej serii: jedna z nich, prezentowana tutaj, należy do kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, kolejna znajduje się w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi, pozostałe stanowią własność prywatną.

Poziomy obraz przedstawia plażę z kilkorgiem ludzi. Sylwetki zarysowane pojedynczymi pociągnięciami pędzla, fragmentarycznie, nieostro. Na płótnie grube warstwy farby tworzą chropowatą powierzchnię w formie nakładających się na siebie, krótkich pasów.

Linia brzegowa znajduje się na wysokości czterech piątych obrazu. Większą część powierzchni zajmuje plaża w odcieniach beżu i żółci. Szary cień kładzie się na piasku w lewym dolnym rogu obrazu. Na plaży znajduje się około pięciu osób. Na pierwszym planie, w połowie wysokości po lewej, postać leżąca na plecach, zwrócona prawym bokiem. Jej ramię ułożone wzdłuż tułowia. Postać ubrana w niebieski strój.

Za nią, na wysokości czterech piątych obrazu, bliżej jego środka, trzy postaci w pozycji siedzącej. W głębi, z lewej strony, przy linii brzegowej dwie małe sylwetki zwrócone tyłem, zaznaczone pojedynczymi pociągnięciami pędzla. Przy brzegu pas szarej, spienionej wody. Powyżej woda przybiera głęboki niebieski odcień. Wzdłuż górnej krawędzi obrazu przebiega wąski pas błękitnego nieba zlewający się niemal z odcieniem wody. Przy dolnej krawędzi obrazu, po lewej stronie, odręczny brązowy podpis: A. Karpiński, 1907 Lido.

IV. PARYŻ – W KRĘGU JAPOŃSKICH INSPIRACJI

Wnętrze z kominkiem

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/130

Data powstania: 1908

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 20,8 ×15,9 cm

Zamieszkałem w Quartier Latin, małym hoteliku o charakterystycznym dla ówczesnego Paryża wnętrzu, które malowałem (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 14).

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie często szkicował i malował interesujące go miejsca, architekturę, mosty, sceny w cyrku i na ulicy, modelki we wnętrzach i przede wszystkim własną pracownię.

Jeden z wielu intymistycznych szkiców przedstawiających wnętrze mieszkania-pracowni artysty w Paryżu z charakterystycznym kominkiem, który pojawia się w kilku jego kompozycjach, m.in. w obrazie znanym z pocztówki wydawnictwa „Stella” z Bochni, zatytułowanym Wnętrze z 1908 roku (61,5 × 52 cm, własność prywatna). Prezentowany rysunek to zapewne szkic do obrazu W pokoju, z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

W pokoju

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/259

Data powstania: 1908

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 56 × 40 cm

Ówczesny Paryż był szalenie malowniczy i wobec różnorodności wrażeń bardzo artystycznie podniecający. Zabytki, wspaniałe galerie sztuki, typy nędzy ludzkiej koczującej pod mostami, typy artystów, modelek, studentów, robotników, różnej narodowości i ras. Ulice z piętrowymi omnibusami z zaprzęgiem trzech siwych koni. Restauracyjki, kawiarnie i knajpy z klientelą bezpośrednią i swobodną w zachowaniu (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 14-15).

Wielu artystów końca XIX wieku tworzyło kameralne, zazwyczaj niewielkie kompozycje, ukazujące sceny we wnętrzach, puste pokoje i martwe natury. Ów nurt nazwano intymizmem. Niezależnie od rodzaju i charakteru tych przedstawień, emanuje z nich doskonale uchwycona cisza i spokój. Te zatrzymane w czasie wnętrza stały się, obok martwych natur, ulubionym tematem obrazów Karpińskiego. Znakomitą ilustracją intymistycznego nurtu w sztuce artysty jest kompozycja W pokoju, namalowana w Paryżu w 1908 roku, jedna z kilku o podobnej tematyce (zob. Wnętrze z 1909 roku, znane z pocztówki Wydawnictwa Dzieł Sztuki „Stella” w Bochni i Kobietę siedzącą we wnętrzu z 1910, reprodukowaną na pocztówce Wydawnictwa J. Czernecki w Wieliczce). Zamyślona kobieta z pewną rezygnacją siedzi w fotelu, jej emocjonalny stan dopełnia stojący na kominku na tle lustra zegar. Jej staranny strój zdaje się pretekstem do gry świetlno-kolorystycznej.

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie intensywnie pracował, poszukując własnego języka wizualnego. Dlatego też paryskie prace wykonane są w różnych stylistykach, jakby autor nie mógł się zdecydować, z którą się identyfikuje.

W zbiorach Muzeum Regionalnego Stalowej Woli znajduje się szkic Wnętrze z kominkiem (nr inw. MRS/S/130), a także szkice głowy modelki (nr inw. MRS/S/239).

Pionowy obraz w tonacji brązów, beżów i z intensywnymi akcentami bieli. Spod farby przebijają gdzieniegdzie jasne sploty płótna. Na obrazie młoda szatynka w okazałym kapeluszu dekorowanym ciemnozielonym welurem. Kobieta siedzi na krześle we wnętrzu pokoju, przy kominku. Zwrócona lewym bokiem, patrzy przed siebie. Spod kapelusza wystają jasnobrązowe kosmyki włosów okalające czoło i skronie. Twarz kobiety drobna, cera o jasnej karnacji i nieco zaróżowionym policzku. Nos szpiczasty, usta zamknięte. Kobieta ubrana w białą, luźną koszulę z długimi rękawami, zapinaną pod szyję. Na ramionach koszuli wyłogi. Rękawy luźne na wysokości od ramienia do łokcia, poniżej materiał dopasowuje się do szczupłego przedramienia wspartego na podłokietniku krzesła. Koszula włożona luźno w długą, rozkloszowaną, szarą spódnicę w czarną kratę. Dłonie kobiety splecione na udach, leżą na kraciastym materiale spódnicy. Spod dolnej krawędzi spódnicy wystają brązowe buty o lśniących noskach i niskich obcasach. Nogi kobiety wyciągnięte przed siebie, stopy oparte na obcasach butów.

W głębi, z lewej strony obrazu brązowy kominek. Palenisko zasłonięte białym prostokątnym parawanem. Na półce nad kominkiem prostokątne lustro. Przysłonięte przez zegar w drewnianej obudowie z okrągłą białą tarczą. Po prawej stronie zegara świeca w smukłym lichtarzu.

Z prawej strony obrazu, za sylwetką kobiety, fragment drewnianej szafy. W prawym dolnym rogu obrazu odręczny brązowy podpis: A. Karpiński, Paryż.

Pożegnanie

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/129

Data powstania: 1907

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 21 × 16,9 cm

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie intensywnie pracował, poszukując własnego języka wizualnego. Powstało wówczas wiele wybitnych dzieł, m.in. kompozycja Jane z japońską laleczką (Muzeum Narodowe w Krakowie).

Prezentowany rysunek to – według tradycji – szkic do obrazu Pożegnanie, do którego zapewne pozowała modelka Jane. Kompozycja, secesyjne linie budujące formę, przypominają dzieło z krakowskiego muzeum.

Na aukcji Desy Unicum, 14 czerwca 2012 roku, został sprzedany obraz zatytułowany Hania z psem (olej na płótnie, 87 × 72 cm, kolekcja prywatna), namalowany według omawianego szkicu. Kompozycja powstała bez wątpienia w Paryżu, gdyż rozpoznajemy wnętrze pracowni artysty z charakterystycznymi rekwizytami: kominkiem i lustrem. Wiklinowy fotel pojawia się w kilku innych obrazach Karpińskiego, m.in. Jane z japońską laleczką z 1909 (olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie) oraz Akt kobiecy z 1911 (olej na płótnie, Muzeum Mazowieckie w Płocku), a także w portrecie Bronisławy Kumanieckiej (gwasz, akwarela na papierze, kolekcja prywatna).

Portret modelki Jane

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/279

Data powstania: 1908

Technika: suchy pastel na papierze

Wymiary: 62,5 × 48,5 cm

Jeden z wielu portretów ulubionej modelki Alfonsa Karpińskiego, Jane. Jak pisał: Pracowałem dużo i z zapałem. Naprzód miałem stałą modelkę Jane o pełnej wyrazu i bardzo ciekawej głowie […] (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 18). Ten pastelowy wizerunek koresponduje z przedstawieniami modelki z Muzeum Narodowego w Krakowie.

W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajduje kilka jej portretów, m.in. graficznych.

Pionowy portret w formie rozbudowanego szkicu na jasnobrązowym papierze. Przedstawia młodą szatynkę w okazałym kapeluszu. Zwrócona lewym bokiem w ujęciu do piersi. Jej głowa obrócona ku lewemu ramieniu, wzrok skierowany przed siebie. Tułów kobiety zaznaczony fragmentarycznie, pojedynczymi liniami wyznaczającymi krawędzie. Wypełnienie sylwetki w kolorze papieru.

Kobieta ma ciemnobrązowe włosy związane granatową wstążką sięgającą od czoła do lewej skroni. Jej fryzura skryta pod szerokim kapeluszem zajmującym większą część portretu. Twarz kobiety drobna, o bladej cerze. Oczy z zielonkawymi refleksami, błyszczą. Nos długi, szpiczasty. Wzdłuż kości nosowej przebiega biała linia refleksu świetlnego. Usta kobiety bladoróżowe, zamknięte. Lewa część żuchwy kobiety zasłonięta czarnym, futrzanym kołnierzem. Kapelusz zaznaczony fragmentarycznie, gęstymi pasmami cienkich, miękkich linii wyznaczających krawędzie i cieniowanie. Spod wzdłużnych linii przebija jasny brąz papieru. Po lewej stronie portretu, na wysokości piersi kobiety odręczny, niemal zlewający się z tłem podpis: A. Karpiński.

Portret kobiety w kapeluszu

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/166

Data powstania: b.d.

Technika: akwaforta z akwatintą na papierze

Wymiary: 17,2 ×12,2 cm

W serii paryskich grafik Karpiński sportretował także swoją ulubioną modelkę Jane, w dekoracyjnym, efektownym kapeluszu. Ryciny zdradzają inspiracje drzeworytami japońskimi w sposobie kadrowania postaci. W prezentowanej kompozycji modelka intensywnie, niemal kategorycznie wpatruje się widza, skupiając na sobie jego uwagę. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się trzy grafiki (akwaforty) przedstawiające jej portrety.

Myjąca nogi

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/165

Data powstania: b.d.

Technika: akwaforta z akwatintą na papierze

Wymiary: 17,5 × 13 cm

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie często szkicował i malował interesujące go miejsca, architekturę, mosty, sceny w cyrku i na ulicy, modelki we wnętrzach. Poszukując swojego języka wizualnego, interesował się także grafiką, efektami czerni i bieli. Wykonał serię akwafort i akwatint przedstawiającą kobiety w różnych sytuacjach, m.in. podczas toalety – myjące się, odpoczywające w łóżku – a także ich studia portretowe. Kompozycje nawiązują do rycin Degasa i Toulouse-Lautreca, które artysta doskonale znał i wysoko cenił (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 15).

Przed lustrem

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/226

Data powstania: ok. 1908

Technika: ołówek i tusz na papierze

Wymiary: 32,8 × 25 cm

Wielu artystów końca XIX wieku tworzyło kameralne, zazwyczaj niewielkie kompozycje, ukazujące sceny we wnętrzach, puste pokoje. Ów nurt nazwano intymizmem. Niezależnie od rodzaju i charakteru tych przedstawień, emanuje z nich doskonale uchwycona cisza i spokój. Te zatrzymane w czasie wnętrza stały się, obok martwych natur, ulubionym tematem obrazów Karpińskiego. Prezentowany rysunek jest zarówno ilustracją intymistycznego nurtu w sztuce artysty, jak i szkicem do konkretnego obrazu.

Most na Sekwanie w Paryżu

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/125

Data powstania: 1907

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 17 × 14,1 cm

Szkic przedstawia Pont de l’Archevêché, z widokiem na katedrę Notre Dame od strony prezbiterium (obecnie most wygląda nieco inaczej). Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie często szkicował i malował interesujące go miejsca. Szczególnie fascynowały Karpińskiego mosty, ich konstrukcje oraz estetyczna obecność w tkance miasta. Zapewne dlatego namalował m.in. Pont Neuf (Most w Paryżu, 1909, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie), jeden z najpopularniejszych paryskich mostów, także Pont de l’Alma (wzmiankowany w katalogu wystawy TPSP w Poznaniu w z 1913 roku) oraz Pont Royal z 1922 w kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.

Portret Józefiny Rogosz-Pieńkowskiej

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/311

Data powstania: 1908

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 105 × 87 cm

Posiada on błyskotliwą lekkość w komponowaniu obrazu i dużą swobodę w układaniu modela. Nie jest on co prawda entuzjastą kolorytu, ale lubuje się w łagodnych, miękkich tonacjach kolorystycznych. Jego paleta gra przyciszonym, jakby dyskretnym akordem, z których czasem jedna wybrana, z silniejszym walorem dominuje w dziele (Franciszek Klein, 1928).

Bez wątpienia ten piękny wizerunek należy do najważniejszych i najcenniejszych w portretowym oeuvre artysty. Przedstawia niezwykłą kobietę – poetkę, pisarkę i aktorkę, Józefinę Rogosz-Pieńkowską (1884–1968), wówczas żonę malarza, Ignacego Pieńkowskiego, młodszą siostrę także pisarki, Zofii Rogoszówny. Jej pierwszym mężem był psychiatra, Roman Zagórski, drugim Pieńkowski, trzecim - Stanisław Colonna-Walewski. Ta wszechstronnie wykształcona kobieta była muzą artystów Młodej Polski. Portretował ją wielokrotnie mąż, a także rzeźbiarz, Stanisław Kazimierz Ostrowski. Cytowane słowa Franciszka Kleina można doskonale odnieść do tego właśnie dzieła.

Jego historia jest doskonale znana, gdyż stał się bohaterem skandalu obyczajowo-artystycznego.

Po spotkaniu z Pieńkowskim malujemy w jednej pracowni modelki, i z jego inicjatywy jego żonę w malowniczej mieniącej się w kolorze łososiowym sukni. Pod jakimś pretekstem Pieńkowski malowanie to przerwał tak, że nie skończone ręce kończyłem z kogo innego w Krakowie. Obraz był powodem dla mnie dużych kłopotów.

W roku 1909 zaproszony do wzięcia udziału w wystawie Tow. Art. Polskich „Sztuka” między innymi posyłam portret Pani Pieńkowskiej, którego mi nie wystawiają, dlaczego, zrozumiałem dopiero później. Pieńkowski po prostu nie chciał, by portret jego żony malowany nie przez niego, był wystawiony. […]

Wybucha z tego awantura, o której wiem z listu Kowalskiego, pani Pieńkowska chodzi przed otwarciem wystawy do Wojciecha Kossaka prezesa Tow. Przyj. Sztuk Pięknych z żądaniem, by obraz wycofał, czego ten nie robi. Stefan Filipkiewicz straszy mego brata, przykrymi następstwami dla mnie, gdy obraz wystawią, prócz tego pisze razem z Kamockim i Weissem do mnie bym telegraficznie obraz wycofał.

Tego nie zrobiłem, ale widocznie do Filipkiewicza coś pisałem, bo mam od niego w tej sprawie list w tonie ugodowym i bardzo przyjacielskim. – Również Pieńkowski proponował mi później listownie, że kupi ten portret żony zaznaczając, że za niewielką cenę, bo jak twierdził, kupca na cudzy portret trudno znaleźć (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 16–17).

Zachowała się również korespondencja z członkami Towarzystwa w sprawie tego obrazu.

Pionowy portret w pastelowej tonacji przedstawia około dwudziestoletnią kobietę, w pozycji siedzącej, zwróconą prawym bokiem. Siedzi w pokoju, opodal ściany. Jej głowa odwrócona w prawo. Wzrok skierowany przed siebie. Kobieta ma brązowe włosy upięte na wysokości uszu w dwa koki, z równym przedziałkiem na środku głowy. Nad prawą skronią podłużna, cienka spinka. Cera kobiety blada, na policzkach niewielkie rumieńce. Oczy piwne, nos prosty, usta czerwone. Kobieta ubrana w długą atłasową suknię w odcieniu łososiowym, z marszczonymi rękawami sięgającymi za łokieć. Atłas mieni się, na załamaniach sukni przybiera jasnoróżowy odcień. W górnej części sukni biała, półprzezroczysta koronka, sięgająca dookoła od linii dekoltu do połowy ramienia. Dłonie kobiety splecione ze sobą, złożone na udzie. Prawa noga założona na lewą; spod dolnej krawędzi sukni wystaje nosek brązowego buta. Dół sukni ściele się po ziemi przy dolnej krawędzi obrazu. Na drugim planie, za kobietą stolik przykryty białą serwetą z szarym pasem obwódki naokoło. W prawej części obrazu, na stoliku wazon na okrągłej nóżce. W wazonie bukiet rumianków: kwiatów o okrągłych żółtych wnętrzach i cienkich, postrzępionych białych płatkach naokoło.

W tle jasnoszara ściana o bladej tapecie we wzór wyblakłych, szarawych kwiatów. Przy górnej krawędzi fragment obrazu w szarej, prostokątnej ramie. Na podłodze szary dywan z zielonym wzorem w formie dużej plamy wokół kobiety.

W lewym dolnym rogu odręczny podpis: Alfons Karpiński 1908, Paryż.

Niedziela

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/376

Data powstania: 1909

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 57 × 53 cm

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie intensywnie pracował, poszukując własnego języka wizualnego. Dlatego też paryskie prace wykonane są w różnych stylistykach, jakby autor nie mógł się zdecydować, z którą z nich się identyfikuje. Znakomitym przykładem tych eksperymentów jest prezentowany, odkryty w 2003 roku, pejzaż z Paryża, zatytułowany Niedziela. Znamy zaledwie kilka kompozycji malowanych w podobny sposób, m.in. Uliczkę w starym Paryżu (olej, tektura, 36,5 × 27,5 cm, kolekcja prywatna) i obraz Ulica miasta (zacieniona) z 1910 roku, reprodukowany w Wydawnictwie Dzieł Sztuki „Stella” w Bochni.

Cyrk na ulicach Paryża

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/278

Data powstania: 1910

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 43 × 51,5 cm

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie intensywnie pracował, poszukując własnego języka wizualnego. Dlatego też paryskie prace wykonane są w różnych stylistykach, jakby autor nie mógł się zdecydować, z którą z nich się identyfikuje. Ten kreatywny czas jest uważany za najlepszy w jego twórczości. Podczas pobytu dokumentował życie paryskich ulic, cyrków i kawiarń, miejsca i ludzi.

Ówczesny Paryż był szalenie malowniczy i wobec różnorodności wrażeń bardzo artystycznie podniecający. Zabytki, wspaniałe galerie sztuki, typy nędzy ludzkiej koczującej pod mostami, typy artystów, modelek, studentów, robotników, różnej narodowości i ras. Ulice z piętrowymi omnibusami z zaprzęgiem trzech siwych koni. Restauracyjki, kawiarnie i knajpy z klientelą bezpośrednią i swobodną w zachowaniu (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 14-15).

Szczególnie fascynował Karpińskiego cyrk, dlatego też dedykował mu kilka obrazów, m.in. Cyrk w ogrodzie z 1908 (olej, tektura, własność prywatna) i Cyrk w Paryżu z 1910 (olej, tektura, Muzeum Narodowe w Krakowie). Prezentowany obraz ukazuje uliczny cyrk ujęty z tzw. „żabiej perspektywy”, tak charakterystycznej dla kompozycji inspirowanych drzeworytami japońskimi – sposób malowania przypomina dzieła Bonnarda.

Obraz przedstawia dwóch akrobatów na miejskim placu, otoczonych tłumem.

W centrum obrazu jeden z akrobatów zwrócony przodem. Stoi na rozłożonych na ziemi pasach materiału, ułożonych na planie krzyża. Mężczyzna ma czarne, przylizane włosy zaczesane na prawo i niewielkie wąsy. Jego sylwetka jest atletyczna. Ubrany w czerwony, obcisły trykot bez rękawów, zaczepiony wąskim czerwonym pasem wokół szyi. Na jego nogach różowe kalesony sięgające powyżej kostek. Na stopach białe buty.

Mężczyzna stoi w rozkroku, jego stopy skierowane są na zewnątrz. Jego prawe ramię uniesione na wysokość głowy, dłoń zaciśnięta w pięść, przysłania część twarzy. Lewe ramię opuszczone, odsunięte do tyłu. Za plecami mężczyzny, w lewej części obrazu, drugi akrobata w czerwonym trykocie i różowych kalesonach. Pochyla się nad lewą nogą wystawioną do przodu. Za akrobatami, w lewej części obrazu znajduje się fragment zielonego wozu cyrkowego i biały budynek. Przy budynku gęsty tłum ludzi stojący na planie łuku, sięgający prawej części obrazu. Twarze postaci w formie beżowych plam o niewyraźnych, fragmentarycznie zaznaczonych rysach. W tle, z prawej niewyraźne plamy drzew. Powyżej, naokoło zarysy budynków. Na środku latarnia uliczna. Plac i niebo w odcieniu beżu. W prawym dolnym rogu obrazu odręczny podpis w dwóch wersach: A Karpiński. Paryż 1910.

Pont Royal

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/276

Data powstania: 1922

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 48 × 37 cm

Ten piękny, impresyjny pejzaż, utrzymany w szarych tonacjach, inspirowany drzeworytami japońskimi, to jedna z kilku prac artysty ukazująca mosty na Sekwanie. Prezentowany obraz przedstawia Pont Royal, wykonany został w 1922 roku, podczas pierwszej podróży Karpińskiego z żoną do Paryża. W tym też roku poznał osobiście Olgę Boznańską.

W Muzeum Regionalnym w Stalowej Woli znajduje się szkic Pont de l’Archevêché (nr inw. MRS/S/125).

V. KOBIETA

Portret młodej kobiety

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/191

Data powstania: ok. 1925

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 100 × 70 cm

W dwudziestoleciu międzywojennym Karpiński umieszczał swoje modelki w różnych scenografiach, m.in. we wnętrzach mieszczańskich salonów, gdzie na ścianach pojawiały się lustra, toaletki i rozmaite dekoracyjne przedmioty – ceramika, obrazy, zegary, fotografie, a także na neutralnych tłach, skupiając uwagę widza na portretowanej postaci.

Prezentowany wizerunek, to jeden z wielu malowanych na zamówienie. Młoda kobieta przerwała na chwilę lekturę, aby pozować.

Portret kobiety

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/171

Data powstania: 1932

Technika: pastel na tekturze

Wymiary: 64 × 50,5 cm

Żywe piękno postaci kobiecej, czar ciała, finezja ruchu i spojrzenia, przy świetnie wyrobionej technice malarskiej – oto istota sztuki Karpińskiego (Franciszek Klein, Z pracowni Alfonsa Karpińskiego, „Czas” 1928, nr 40, s. 3).

Młodopolska femme fatale, paryska modelka, aktorka lub przedstawicielka kulturalnego czy mieszczańskiego Krakowa była najważniejszym tematem malarstwa Karpińskiego. Ten malarz pięknych kobiet wykonał wiele portretów na zamówienie, a prezentowany wizerunek należy do piękniejszych jego prac.

Portret kobiety

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/35

Data powstania: 1941

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 65 × 48 cm

Portret nieznanej kobiety w średnim wieku, namalowany w 1941 roku. Jeden z wielu wizerunków tworzonych na zamówienie, będących – obok martwych natur – głównym źródłem utrzymania artysty.

Pionowy portret w tonacji beżów, brązów i czerni przedstawia czterdziestokilkuletnią szatynkę w ujęciu do piersi. Kobieta patrzy na wprost. Ma lśniące włosy zaczesane do tyłu, z łagodną falą nad czołem, z lewej strony. Włosy upięte z tyłu na wysokości uszu. Fragmenty upięcia wystają zza małżowin. W uszach drobne kolczyki perełki.

Szatynka ma owalną, alabastrową twarz o lekko zaróżowionych policzkach. Jej czoło szerokie i gładkie. Na lewej skroni niewielki cień. Cienkie brwi układają się w niewielkie łuki. Oczy niebieskie, blisko osadzone, nos drobny. Policzki wklęsłe pod linią kości policzkowych. Usta szatynki wąskie, zamknięte. Broda łagodnie zaokrąglona.

Kobieta ubrana w czarną koszulę, z niewielkim szpiczastym dekoltem i długimi rękawami. Wokół szyi ciemnobrązowe futro z lisa, sięgające piersi. Spod futra wystaje cienki pas korali, otaczający owalem dekolt sukni.

Tło beżowe. Z prawej strony, w połowie wysokości obrazu czarny odręczny podpis w dwóch wersach: A. Karpiński, Liwicz 1941.

Portret mężczyzny w okularach

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/270

Data powstania: 1924

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 71,5 × 62,5 cm

Karpiński niesłusznie uważany jest tylko za malarza pięknych kobiet i martwych natur. Należy przecież pamiętać, iż był autorem wielu interesujących wizerunków mężczyzn, które wydają się znacznie ciekawsze artystycznie, niż te przedstawiające krakowskie damy czy aktorki. Zauważyli to już krytycy, tak pisząc o wizerunku Jerzego Mycielskiego:

Posiada ten portret wszystkie zalety dzieła na miarę galeryjną w najlepszym tego słowa znaczeniu (Artur Schroeder, Alfons Karpiński, „Sztuki Piękne” 1927/1928, nr 7).

W dwudziestoleciu międzywojennym artysta wykonał na zamówienie wiele portretów wybitnych osobistości Krakowa i Polski, m.in. historyka sztuki Jerzego Mycielskiego, Feliksa Kopery, dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie, prezydenta miasta Krakowa Karola Rollego, kolekcjonera i mecenasa sztuki Edwarda Raczyńskiego, aktora Ludwika Solskiego oraz Ignacego Mościckiego, prezydenta Rzeczypospolitej.

Prezentowane przedstawienie – skupionego, zamyślonego mężczyzny – to portret krakowskiego inteligenta lub profesora związanego z Uniwersytetem Jagiellońskim.

Pionowy portret w tonacji brązów przedstawia około sześćdziesięcioletniego mężczyznę w garniturze, w ujęciu do pasa. Jego ciało zwrócone lewym półbokiem w ujęciu z przodu, twarz – przodem. Postać wyłania się z brązowego tła zaznaczonego nieregularnymi pociągnięciami.

Mężczyzna ma przylizane, brązowe włosy z równym przedziałkiem pośrodku. Jego twarz szeroka, prostokątna, o wysokim czole i odstających uszach. Na szpiczastym nosie okulary w złotych, okrągłych oprawach. W szkłach odbijają się plamki światła.

Mężczyzna ubrany w szarą rozpiętą marynarkę z jasnobrązową chusteczką-poszetką w kieszonce-brustaszy, szarą kamizelkę, białą koszulę i morski krawat. Dolna część sylwetki mężczyzny zlewa się nieregularnymi plamami z tłem. Przy dolnej krawędzi obrazu z prawej strony, na brązowym tle, czarny odręczny podpis: A. Karpiński. W prawym dolnym rogu dopisek: 1924.

Chłopiec w marynarskim ubranku

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/277

Data powstania: b.d.

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 70 × 56 cm

Karpiński sporadycznie podejmował się malowania portretów dzieci. Znamy zaledwie kilka takich przedstawień, wykonanych na zamówienie, m.in. z 1931 roku pochodzą bliźniacze wizerunki wnuczki i wnuka wiceprezydenta Krakowa, Józefa Sarego, Heleny i Andrzeja. Prezentowany portret chłopca w marynarskim mundurku to interesujące, znakomicie malarsko rozwiązane przedstawienie, z niedookreślonym tłem z lustrem i bukietami żółtych kwiatów, barwną tkaniną na kanapie i zagubionym, intensywnie wpatrującym się w widza dzieckiem. Sposób malowania, jak i emocjonalna aura, przypomina wizerunki dzieci Olgi Boznańskiej, której malarstwo artysta doskonale znał.

Pionowy portret przedstawia około ośmioletniego chłopca siedzącego w fotelu, w ujęciu do połowy łydki. Zwrócony przodem, wzrok skierowany na wprost. Farba nałożona cienką warstwą, na obrazie zarysowują się sploty płótna; część niezamalowana.

Chłopiec ma jasnobrązowe włosy zaczesane gładko przy głowie. Jego twarz owalna, blada, o mocno zaróżowionych policzkach i karminowych, wąskich ustach. Chłopiec ma odstające uszy i drobny nos. Ubrany w strój marynarski złożony z białej koszuli z długimi rękawami i białych, luźnych spodenek do kolan. Koszula ozdobiona granatowym kołnierzem złączonym na środku piersi i granatowymi obszyciami wokół rękawów. Na granatowym kołnierzu i obszyciach po dwa białe pasy naokoło.

Dłonie chłopca leżą luźno na udach. Nogi w niewielkim rozkroku. Kolana chłopca kościste. Zza pleców wystaje fragment kwiecistego obicia fotela. Za meblem niewyraźne żółte plamy kwiatów, fragment zielonej ściany i lustro. Przy górnej krawędzi obrazu odręczny brązowy podpis: A. Karpiński.

Portret mężczyzny w okularach

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/370

Data powstania: 1952

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 99,5 × 73,5 cm

Karpiński chyba niesłusznie uważany jest tylko za malarza pięknych kobiet i martwych natur. Należy przecież pamiętać, iż był autorem wielu interesujących wizerunków mężczyzn, które wydają się znacznie ciekawsze artystycznie, niż te przedstawiające krakowskie damy czy aktorki. Znakomitym tego dowodem jest prezentowany portret nieznanego mężczyzny w okularach, siedzącego w fotelu, w pracowni malarza, na tle znanych dobrze rekwizytów – lustra w złotych ramach i porcelanowej figurki. Obraz powstał w 1952 roku, być może przedstawia portret młodego działacza partyjnego, który wyraźnie czuje się obco w tym artystyczno-mieszczańskim otoczeniu. Wiemy, iż w tym czasie artysta wykonał także m.in. Portret towarzysza O. (Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu).

Kompozycja jest obecnie jedną z ostatnich prac artysty w zbiorach muzeum.

Żabusia

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/374

Data powstania: 1924

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 23 × 40 cm

Alfons Karpiński, podobnie jak wielu innych artystów, m.in. Wojciech Weiss i Pierre Bonnard, był miłośnikiem kotów. Niekiedy towarzyszą mu w pracowni, jak w ostatnim Autoportrecie w pracowni z 1960 roku z Muzeum Narodowego w Szczecinie, innym razem zastępują modele, pozując do „portretów”.

Z zamyślenia wyrwał mnie naraz jakiś nagły ruch: to Fifi, biały, puszysty kot angora, nieodstępny przyjaciel Karpińskiego. Wskoczył mi bezceremonialnie na kolana, a następnie na ramię i opierając się o mą głowę, mruczał mi do ucha jakieś tajemnice. Ułożywszy go z powrotem na kolanach, głaszcząc jego puszyste futerko, przyglądam mu się przez chwilę. Mimo woli przyszło mi na myśl, że ten kot, o cichych, miękkich, a tak lekkich i zmysłowych ruchach jest poniekąd symbolem sztuki Karpińskiego. Nieraz bowiem zwierzęta upodabniają swój charakter do usposobienia człowieka, a nieraz między człowiekiem a zwierzęciem zachodzą mimowolne podobieństwa czy pokrewieństwa. Zdaje mi się, że w malarstwie tego artysty mieści się dużo podobieństwa z właściwościami kota (Franciszek Klein, Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński, „Tęcza” 1928, z. 17, s. 12).

To celne spostrzeżenie Franciszka Kleina zdaje się znakomicie ilustrować zarówno stosunek artysty do kotów, jak i charakter jego sztuki.

W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajduje się zarówno prezentowany tu swobodny, olejny szkic Żabuni, jak i jej ołówkowe szkice z 1924 roku.

Znamy także – poza wspomnianymi – inne kocie obrazy Karpińskiego, znajdujące się w kolekcjach prywatnych, m.in. Wnętrze z białym kotem, 1928 (olej, płótno), Biały kotek (olej, tektura, kolekcja Krzysztofa Musiała), Fifi (olej, tektura), Biały kot (olej, sklejka), Kot syjamski (olej, tektura), Kotka (olej, tektura), Kot (olej, tektura), Zula (akwarela, ołówek, papier), Śpiący kot (kolekcja Jerzego Stelmacha).

Poziomy obraz w tonacji beżów i brązów przedstawia leżącego kota, zwróconego prawym bokiem. Zajmuje większą część obrazu. Zwierzę przedstawione w formie smug nakładających się na siebie, częściowo stapia się z tłem. Głowa kota uniesiona, znajduje się w prawej części obrazu, na wysokości dwóch trzecich. Uszy zwierzęcia szpiczaste, lekko wygięte w przód. Linia grzbietu tworzy wypukłość sięgającą niemal górnej krawędzi obrazu w jego lewej części. Przy ogonie opada łagodnym skosem ku lewej krawędzi obrazu. Tylna część tułowia kota w ujęciu fragmentarycznym, zaznaczona pojedynczymi smugami, zlewa się z beżowym tłem. W dolnej części obrazu, przy głowie kota ciemnobrązowa smuga o podłużnym kształcie. W prawym dolnym rogu obrazu czarny odręczny podpis w dwóch wersach: A. Karpiński 1924.

Żabunia

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/124

Data powstania: 1929

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 20,2 × 14,6 cm

Alfons Karpiński, podobnie jak wielu innych artystów, m.in. Wojciech Weiss i Pierre Bonnard, był miłośnikiem kotów. Niekiedy towarzyszą mu w pracowni, jak w ostatnim Autoportrecie w pracowni z 1960 roku z Muzeum Narodowego w Szczecinie, innym razem zastępują modele, pozując do „portretów”. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajduje się prezentowany tu swobodny, ołówkowy szkic śpiącej, zwiniętej w kłębek Żabuni, oraz jej olejny wizerunek z 1924 roku.

VI. MARTWA NATURA

Żółte róże

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/36

Data powstania: lata 20.-30. XX w.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 34 × 48 cm

Obok kobiecego portretu, drugim najważniejszym tematem obrazów Karpińskiego były martwe natury, malowane przez artystę w wielu wariantach. Artysta zazwyczaj przedstawiał fragment wnętrza salonu z wyeksponowanym wazonem z bukietem kwiatów – żółtych, różowych i białych róż, piwonii, chryzantem, maków – porcelaną, lustrem, zegarem, japońskimi figurkami, obrazami na ścianach. Szczególną uwagę poświęcał kwiatom, gdyż to one stanowiły dla niego ważną, intrygującą inspirację. W wywiadzie udzielonym Franciszkowi Kleinowi wyznał:

Gdy wiosna nadejdzie, co parę dni kupuję pęki róż, bez których nie mogę się wprost obejść. One dla mnie są szkołą kolorytu. Ich to subtelnym tonacjom zawdzięczam bardzo wiele. Nikt nie uwierzy, ile subtelnych odcieni i półtonów mieści się w jednym kwiecie róży. Na pozór tego się nawet nie widzi. Dopiero, gdy się zacznie malować, spostrzega się, jak wielką jest skala tonów i półtonów, które składają się na bogatą szatę tego królewskiego kwiatu. To też z prawdziwą pasją i z wyjątkowym przejęciem poświęcam czas na studia kwiatów. I to dla mnie ma podwójne znaczenie, gdyż studium kwiatów pomaga bardzo w portrecie kobiecym. Nie zapominam bowiem czym jest portret wykwintnej damy. Obok naturalnego wdzięku i urody, ileż wymaga sztuki, pielęgnacji, kaprysów i nastrojów mody natura kobieca (Franciszek Klein, W pracowni Alfonsa Karpińskiego, „Czas” 1928, nr 40, s. 3).

Martwe natury z żółtymi różami to największy zbiór w malarskim oeuvre Alfonsa Karpińskiego, zapewne dlatego, że stały się podstawowym źródłem utrzymania jego rodziny.

Kwiaty i wnętrza zacząłem też malować dla siebie, okazało się jednak, że te obrazy się bardzo podobają i to mnie w niejednej ciężkiej chwili materialnej ratowało (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27).

Można je odnaleźć zarówno w zbiorach muzealnych, jak i prywatnych. Do dziś zdobią wnętrza wielu krakowskich domów. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się także białe róże w chińskim wazonie (MRS/S/314) oraz anemony (MRS/S/318).

O ich popularności świadczy także fakt, iż już w latach trzydziestych pojawiało się wiele fałszywych obrazów Karpińskiego z wyobrażeniem kwiatów. We Wspomnieniach  pisał:

Moje falsyfikaty też się pokazały w handlu, wyłapałem kilka. Doszedłem, że w sklepie Wojtowicza sprzedają te falsyfikaty. Zaskarżyłem go i proces… przegrałem. Sąd orzekł, że właściciel sklepu nie jest obowiązany znać się na dziełach sztuki, którymi handluje (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 29).

Poziomy obraz w stonowanych barwach przedstawia bukiet pastelowych, jasnożółtych róż, ustawiony na drewnianym blacie pod ścianą. Zajmuje większą część obrazu.

Kilkanaście kwiatów w pełnym rozkwicie ma formę żółtych, nieregularnych, matowych plam. Płatki kwiatów nieznacznie zaznaczone odcieniami żółtego. Pomiędzy różami jasnozielone wypełnienie z liści, w formie jednolitego tła. Kwiaty stoją w niskim, pękatym wazonie w odcieniu turkusowym. Powierzchnia wazonu lśniąca, z prawej strony odbija białą plamkę światła. Przed wazonem, po lewej stronie leżą opadłe liście kwiatów. Po prawej stoi otwarte ceramiczne puzderko w odcieniach błękitu. Wnętrze puzderka i krawędź wieczka pozłacane. Na wewnętrznej stronie wieczka niewyraźny malunek na bladoniebieskim tle.

Drewniany blat lśni, odbijając zarysy kształtów i kolorów. W tle bladoróżowa ściana. Na niej brązowe obrazy w złotych ramach. W obu górnych rogach znajdują się fragmenty obrazów: po prawej oprawiony w prostokątną ramę, po lewej – w owalną. Przy lewej krawędzi obrazu, na wysokości jednej trzeciej, odręczny czarny podpis: A. Karpiński.

Anemony

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/318

Data powstania: lata 20.-30. XX w.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 35,5 × 48,5 cm

Artysta malował rozmaite kwiaty, obok róż, które stały się jego znakiem firmowym, tworzył kompozycje z anemonów, cynii, maków, nasturcji, nagietków, rumianków, a także forsycji, azalii i mimozy. Jak celnie zauważono:

Karpiński lubił i lubi malować kwiaty. Odczuwa ich miękkość, kruchość ich łodyg, delikatność płatków, niemal ich woń (Artur Schroeder, Alfons Karpiński, „Sztuki Piękne” 1927/1928, nr 7).

Były to przedstawienia, które stanowiły dla malarza główne źródło utrzymania, gdyż

Dwadzieścia lat międzywojennych dla malarza, jak ja bez stałych dochodów, to okres lawirowania między malowaniem dla sztuki i malowaniem by żyć (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 28).

Białe róże

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/314

Data powstania: b.d.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 40 × 49,5 cm

Odwiedziłem mego starego przyjaciela, malarza Alfonsa Karpińskiego. Zastałem go jak zwykle, przy pracy. Na sztaludze niewielki obrazek, prawie skończony: zakątek pracowni malarskiej – na stoliku chiński czajnik, obok filiżanka, czerwony wazonik z porcelany, o dziwacznym kształcie i garść zasuszonych białych, drobnych kwiatków. Oto cały obrazek. Na pozór nic, a tymczasem wszystko razem tworzy śliczną harmonię, zwłaszcza na płótnie (Franciszek Klein, W pracowni Alfonsa Karpińskiego, „Czas” 1928, s. 3).

Karpiński, aranżując martwe natury, używał tych samych rekwizytów: chińskiego wazonu i filiżanek, porcelanowych figurek, lustra, puzderek. Kwiaty ukazywał w pełnym rozkwicie, niekiedy nadwiędnięte, z opadającymi płatkami. Istotnym elementem tych przedstawień stają się świetlne refleksy i odbicia.

Wnętrze z fortepianem

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/368

Data powstania: 1920 (?)

Technika: olej na desce

Wymiary: 36 × 24 cm

Wielu artystów końca XIX wieku tworzyło kameralne, zazwyczaj niewielkie kompozycje, ukazujące sceny we wnętrzach, puste pokoje i martwe natury. Ów nurt nazwano intymizmem. Niezależnie od rodzaju i charakteru tych przedstawień, emanuje z nich doskonale uchwycona cisza. Te zatrzymane w czasie wnętrza stały się, obok martwych natur, ulubionym tematem obrazów Karpińskiego. W tym prostym i pięknym obrazie artysta zastosował znany chwyt: nieproszony widz zagląda do salonu poprzez otwarte drzwi przesłonięte kotarą, w głębi widzimy fortepian na tle ściany ozdobionej efektownym portretem; z sufitu zwisa kryształowy żyrandol. Pomimo dekoracyjnych przedmiotów, salon tchnie spokojem, stabilizacją i radością życia.

Ów szczególny nastrój Karpiński wydobywa charakterystycznym dla siebie sposobem malowania: stosuje delikatne sfumato, zacierając kontury, wtapiając zaaranżowane rekwizyty w przestrzeń wnętrza. Często przedstawiał skromne wnętrza z kominkiem i lustrem, ich nastrój budują świetlne refleksy i odbicia.

Obraz w kształcie postawionego prostokąta przedstawiający wnętrze jasnego, rozległego pokoju widziane poprzez otwarte drzwi. Farba nałożona cienką warstwą, gdzieniegdzie spękana, częściowo odsłania drobne sploty płótna. Powierzchnia obrazu chropowata. Poszczególne elementy obrazu nieostre.

Najbliżej, wzdłuż prawej krawędzi obrazu zwiesza się biała udrapowana zasłona przysłaniająca białą drewnianą framugę drzwi.

W głębi pomieszczenia, pod białą ścianą stoi zamknięty fortepian ustawiony bokiem. Osłonięta klawiatura w lewej części obrazu. Przed klawiaturą, przy lewej krawędzi obrazu, niski zielony obrotowy taboret. Na pudle fortepianu, bliżej klawiatury, stoi donica z różowymi kwiatami na wysokich gałązkach. Pąki kwiatowe mają formę plam w różnych odcieniach różowego. Na ścianie za fortepianem wisi portret kobiety w czarnym kapeluszu i płaszczu, w ujęciu do pasa. Z sufitu zwiesza się żyrandol, częściowo przysłaniając górną ramę obrazu.

Z prawej strony portretu, przysłonięty niemal w całości drapowaną zasłoną, fragment drugiego obrazu. W pokoju, na podłodze leży szaro-czerwony dywan sięgający od ściany do okna. W lewym dolnym rogu obrazu odręczny podpis: A. Karpiński. Obok podpisu nieczytelna liczba.

Wnętrze z rzeźbą

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/225

Data powstania: b.d.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 33,8 × 48 cm

[…] jest to cechą Karpińskiego, że umie z takich np. obojętnych okruchów wydobyć nowe, ciche życie.. […]

Karpiński unika gwałtownych dysonansów, tanich efektów, jaskrawych tonacji, unika w ogóle realizmu, a na świat patrzy jakby przez zamglone okno swej pracowni. W niej zamyka się zarazem cała prawie praca twórcza artysty, tu pozują mu szeregi wykwintnych dam, tu powstają przepiękne obrazy „martwych natur”, które nie są niczym innym, jak tylko różnymi zakątkami pracowni (Franciszek Klein, Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński, „Tęcza” 1928, z. 17, s. 11).

Ten niezwykły obraz, wyjątkowy w twórczości artysty, zdaje się być szkicem owych „obojętnych okruchów”, czekających na kolejne nowe życie. Jego bohaterką jest odlew gipsowy rzeźby piętnastowiecznego artysty, Francesco da Laurany. Pojawia się po raz pierwszy w kompozycjach z dwudziestolecia międzywojennego.

Poziomy obraz o rozmytych krawędziach, rozdzielony w pionie na dwie równe połowy. Przedstawia wnętrze pomieszczenia. W prawej połowie obrazu znajduje się półokrągła drewniana konsola ustawiona pod ścianą. Na niej bibeloty. Lewa połowa obrazu przedstawia zbliżenie jednego z bibelotów: popiersia kobiety stojącego na konsoli.

W prawej części obrazu, pod szarą ścianą stoi drewniana konsola na pięciu smukłych, rzeźbionych nogach, połączonych ze sobą u dołu. Mebel stoi na drewnianej, ciemnobrązowej podłodze, zarysowanej nieregularną plamą. Na blacie konsoli ustawione ukośnie prostokątne lustro. Jego górna część opiera się o ścianę. Lustro podzielone na prostokątne segmenty; mniejsze prostokątne pola naokoło ramy. Przed lustrem, pośrodku wysoki zegar w szklanym kloszu. Sięga trzech czwartych wysokości lustra. Przed zegarem, po prawej, na skraju konsoli stoi niski, pękaty szary wazon z żółtymi, wiechowatymi kwiatami. Gałązki swą wysokością sięgają niemal górnej krawędzi klosza na zegarze. Przed zegarem, po lewej stronie szare popiersie kobiety, nieco wyższe od wazonu. Na ścianie, po prawej stronie konsoli wisi niewielki obraz w szerokiej, okrągłej ramie w odcieniu żółci i o pomarańczowych krawędziach.

W lewej części obrazu popiersie na fragmentarycznie zaznaczonym blacie. Popiersie przedstawia kobietę o gładko zaczesanych na boki włosach z równym przedziałkiem pośrodku. Jej powieki opuszczone. Nos wąski i prosty. Usta wąskie, zamknięte. Kobieta ma smukłą szyję. Linia ramion opada łagodnym skosem. W tle za popiersiem fragment ramy lustra i zegara pod kloszem.

Stara chałupa w Płaszowie

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/223

Data powstania: b.d.

Technika: akwarela na papierze

Wymiary: 22 × 16 cm

O skali talentu i możliwościach artystycznych Karpińskiego świadczy także to studium zrujnowanej chaty w Płaszowie (obecnie dzielnica Krakowa).

Pejzaż z drogą

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/222

Data powstania: b.d.

Technika: akwarela na papierze

Wymiary: 29 × 21,5 cm

O skali talentu i możliwościach artystycznych Karpińskiego świadczy ten niezwykły, wrażeniowy pejzaż z drogą i wiklinowym płotem, zbudowany kilkoma plamami barwnymi, niczym japońskie malarstwo na jedwabiu.

VII. ANEKS – ODDZIAŁ GROBÓW WOJENNYCH

Posterunek

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/316

Data powstania: 1915

Technika: ołówek i akwarela na papierze/tekturze

Wymiary: 34 × 47,5 cm

Lata wojny 1914–19 przez to, że jestem oficerem znowu mnie odrywają od pracy. Na froncie byłem tylko 7 tygodni, później przez stosunki na front nie idę, ale pełnię służbę pozafrontową, która jednak zabiera mi prawie cały czas. Przeważnie byłem w Krakowie, byłem np. komendantem szpitali, lub co już z moim zawodem miało coś wspólnego, komendantem oddziału Kriegsgraberabteilung z siedzibą na Wawelu. Było nas 10 malarzy, każden innej narodowości. Oprócz mnie dwaj Polacy, Uziembło i Jach. Zadaniem naszym było malować groby i cmentarze wojenne, co pociągało za sobą ciągłe wyjazdy. Prace nasze były wystawione w Towarzystwie Sztuk Pięknych i w Wiedniu (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 26-27).

Podczas pierwszej wojny światowej Alfons Karpiński służył w armii austriackiej, początkowo był na froncie, następnie w zespole malarskim Oddziału Grobów Wojennych, którego zdaniem było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych na terenie Galicji Zachodniej. Powstała wtedy sugestywna – w niewielkim tylko stopniu dokumentalna – seria kompozycji wykonana węglem, pastelami i akwarelą, ukazująca cmentarze i groby. Jest to niemal nieznany epizod twórczości Karpińskiego.

W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się trzy prace ilustrujące ten tak mało znany okres twórczości, m.in. studium żołnierza pilnującego drzwi więzienia (zob. także nr inw. MRS/S/224 i MRS/S/290).

Miasteczko Botenwald, to dzisiejsze Butovice w Republice Czeskiej. Znany jest też inny szkic tego rysunku pt. Żołnierz austriacki z 1915 (ołówek, kredka, papier, kolekcja).

Ofensywa pod Gorlicami – Okopy pod Tuchowem i groby poległych

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/290

Data powstania: 1916

Technika: olej na płótnie i tekturze

Wymiary: 25 × 69 cm

Lata wojny 1914–19 przez to, że jestem oficerem znowu mnie odrywają od pracy. Na froncie byłem tylko 7 tygodni, później przez stosunki na front nie idę, ale pełnię służbę pozafrontową, która jednak zabiera mi prawie cały czas. Przeważnie byłem w Krakowie, byłem np. komendantem szpitali, lub co już z moim zawodem miało coś wspólnego, komendantem oddziału Kriegsgraberabteilung z siedzibą na Wawelu. Było nas 10 malarzy, każden innej narodowości. Oprócz mnie dwaj Polacy, Uziembło i Jach. Zadaniem naszym było malować groby i cmentarze wojenne, co pociągało za sobą ciągłe wyjazdy. – Prace nasze były wystawione w Towarzystwie Sztuk Pięknych i w Wiedniu (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 26–27).

Podczas pierwszej wojny światowej Alfons Karpiński służył w armii austriackiej, początkowo znalazł się na froncie, następnie w zespole malarskim Oddziału Grobów Wojennych, którego zdaniem było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych na terenie Galicji Zachodniej. Powstała wtedy sugestywna – w niewielkim tylko stopniu dokumentalna – seria kompozycji wykonana węglem, pastelami i akwarelą, ukazująca cmentarze i groby. Jest to niemal nieznany epizod w twórczości Karpińskiego.

W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się trzy prace ilustrujące ten tak mało znany okres twórczości, m.in. ów nostalgiczny, zimowy pejzaż z krzyżem i grobami.

Poziomy obraz w tonacji bieli, szarości i brązów, przedstawia fragment zimowego krajobrazu. Podzielony na trzy części. Dolną jedną trzecią obrazu zajmuje częściowo ośnieżona ziemia na wzgórzu. Linia wzgórza nieregularna. Pośrodku obrazu, w oddali, za wzgórzem przebiega nieregularny pas błękitnej powierzchni poznaczonej plamami bieli. Górną jedną trzecią obrazu zajmuje szare niebo, poznaczone smugami w formie podłużnych pasów.

Na wzgórzu, z lewej strony obrazu, drewniany krzyż z niewielką tabliczką. Spod śniegu wystają wysokie źdźbła zeschłych traw i ziemi w odcieniach brązów. Pośrodku obrazu, wzdłuż jego dolnej krawędzi, czarny odręczny podpis: A. Karpiński, 1916 Tuchów.

Studium żołnierza

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/224

Data powstania: 1916

Technika: akwarela i ołówek na papierze

Wymiary: 21,5 × 33 cm

Lata wojny 1914–19 przez to, że jestem oficerem znowu mnie odrywają od pracy. Na froncie byłem tylko 7 tygodni, później przez stosunki na front nie idę, ale pełnię służbę pozafrontową, która jednak zabiera mi prawie cały czas. Przeważnie byłem w Krakowie, byłem np. komendantem szpitali, lub co już z moim zawodem miało coś wspólnego, komendantem oddziału Kriegsgraberabteilung z siedzibą na Wawelu. Było nas 10 malarzy, każden innej narodowości. Oprócz mnie dwaj Polacy, Uziembło i Jach. Zadaniem naszym było malować groby i cmentarze wojenne, co pociągało za sobą ciągłe wyjazdy. Prace nasze były wystawione w Towarzystwie Sztuk Pięknych i w Wiedniu (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 26–27).

Podczas pierwszej wojny światowej Alfons Karpiński służył w Armii Austro-Węgierskiej, początkowo był na froncie, następnie w zespole malarskim Oddziału Grobów Wojennych, którego zdaniem było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych na terenie Galicji Zachodniej. Powstała wtedy sugestywna – w niewielkim tylko stopniu dokumentalna – seria kompozycji wykonana węglem, pastelami i akwarelą, ukazująca cmentarze i groby. Jest to niemal nieznany epizod twórczości Karpińskiego.

W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się trzy prace ilustrujące ten tak mało znany okres twórczości, m.in. akwarelowe studium żołnierza w polu.

Poziomy obraz w tonacji szarości i bieli przedstawia dwóch mężczyzn. Jeden z nich martwy. Postaci i otoczenie zarysowane w formie szkicu, spod farby przebijają linie ołówka wyznaczające krawędzie i cieniowanie.

Na pierwszym planie, w prawej części obrazu znajduje się mężczyzna w szarej futrzanej, walcowatej czapie, w ujęciu do pasa. Jego twarz zwrócona lewym półprofilem, wzrok skierowany ku lewej części obrazu. Czapa opada na jego oczy, odsłania drobne ucho. Mężczyzna ma mały nos, niewielkie rude wąsy i drobne usta. Ubrany w szary strój i beżowy, rozpięty płaszcz narzucony na ramiona. Jego lewa dłoń uniesiona na wysokość piersi, na niej bezkształtna biała łapawica: rękawica z jednym palcem. W dłoni mężczyzny drewniany trzon. Za mężczyzną pożółkła łąka sięgająca od połowy wysokości z prawej strony obrazu do jednej trzeciej wysokości z lewej strony. Na łące, za plecami mężczyzny leży ciało żołnierza, zwrócone lewym bokiem, plecami na ziemi. Ubiór zaznaczony plątaniną granatowych i czarnych linii tworzy podłużną plamę. W połowie długości ciała jasna plama lewej dłoni. Tło powyżej krawędzi łąki niezamalowane, w odcieniu papieru.

W prawym dolnym rogu obrazu odręczny podpis ołówkiem w dwóch wersach: A. Karp. 1916.

VIII. PRACOWNIA ARTYSTY

Modelka – akt

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/315

Data powstania: b.d.

Technika: olej na płycie pilśniowej

Wymiary: 60 × 49,5 cm

W latach dwudziestych XX wieku Karpiński umieszcza portretowane kobiety we wnętrzach mieszczańskich salonów, gdzie na ścianach pojawiają się lustra, toaletki i rozmaite dekoracyjne przedmioty – ceramika, obrazy, zegary, fotografie. Z czasem Karpiński idealizował przedstawiane kobiety, tworząc schematyczne i konwencjonalne wizerunki.

W latach dwudziestych i trzydziestych artysta tworzy serię obrazów przedstawiających nagie modelki w pracowni – siedzące na sofie lub leżące, formą i sposobem malowania nawiązując do aktów Pierre’a Bonnarda.

Żona artysty

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/131

Data powstania: 1920

Technika: ołówek na parterze

Wymiary: 21,5 × 18 cm

Władysława z Chmielarczyków Karpińska (1900–1955), młodsza córka adwokata Władysława Chmielarczyka i Heleny z Kwiatkowskich, od 1918 żona artysty. W 1906 roku sportretowana z siostrą Heleną przez przyjaciółkę rodziny, Olgę Boznańską.

Jeszcze w mundurze, ale już polskim, w listopadzie 1918 roku, żenię się. Żona moja jest córką adwokata i jest młodsza ode mnie o 25 lat. Mieszkam wówczas od dwóch lat przy ul. Floriańskiej, gdzie jak zawsze znów nie mam pracowni, tylko pokój z dużym oknem […].

Żonę moją malowałem coś 20 razy. Nigdy nie miała zastrzeżeń, jak na obrazie wygląda. Bardzo tylko nie lubiła gdy ludzie mówili na różne akty, czy studia, że to pewno żona, więc potem niechętnie pozowała (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27, 29).

Prezentowany rysunek, przedstawiający żonę artysty w salonie, czytającą w swobodnej pozie na kanapie, jest zapewne szkicem do obrazu olejnego, jednego z wielu, których Władysława Karpińska była bohaterką. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajduje się także graficzny portret żony (nr inw. MRS/S/168).

Akt siedzącej kobiety w pończochach

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/232

Data powstania: ok. 1911

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 19,5 × 16 cm

Studium aktu kobiety siedzącej w swobodnej pozie w fotelu, w czarnych pończochach, spoglądającej wprost na widza. Zapewne tej samej, którą Alfons Karpiński przedstawił w kompozycji zatytułowanej Akt kobiecy z 1911 roku (olej na płótnie, Muzeum Mazowieckie w Płocku). Inna wersja studium tej modelki - zob. rysunek z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli (nr inw. MRS/S/230).

Akt leżący

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/236

Data powstania: 1911

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 16,5 × 20 cm

Akt leżącej kobiety z rękami założonymi za głowę jest zapewne szkicem do kompozycji zatytułowanej Akt kobiecy z 1911 roku (olej na płótnie, Muzeum Mazowieckie w Płocku). Inna wersja studium tej modelki - zob. szkic z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli (nr inw. MRS/S/230 i MRS/S/232).

Akt modelki

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/234

Data powstania: 1908

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 20,5 × 17 cm

W Paryżu w 1908 roku Karpiński wykonał kilka studiów aktu młodej kobiety, modelki, o inicjałach G.S. Postać buduje zdecydowana, giętka linia, uwagę zwraca także charakterystyczny ciasny kadr, zdradzający inspiracje sztuką Japonii. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się jeszcze dwa inne szkice tej postaci.

Akt siedzącej kobiety

Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Numer inwentarzowy: MRS/S/233

Data powstania: 1908

Technika: ołówek na papierze

Wymiary: 20,5 × 17 cm

W Paryżu w 1908 roku Karpiński wykonał kilka studiów aktu młodej kobiety, modelki, o inicjałach G.S. W kolekcji Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli znajdują się jeszcze dwa inne szkice tej postaci.

Autoportret w pracowni

Własność: Krzysztof Musiał

Data powstania: ok. 1910

Technika: olejna

Wymiary: 61 x 49 cm

Jeden z kilku znanych autoportretów artysty, interesujący, gdyż przedstawia go w pracowni, podczas tworzenia, przed sztalugami. W tle widnieje lustro i kanapa - rekwizyt wielu kompozycji - nakryta białą narzutą.

Żółte kwiaty

Własność: Krzysztof Musiał

Data powstania: 1927

Technika: akwarela na papierze

Wymiary: 33 x 46 cm

Obok kobiecego portretu, drugim najważniejszym tematem obrazów Karpińskiego były martwe natury, malowane przez artystę w wielu wariantach. Artysta zazwyczaj przedstawiał fragment wnętrza salonu z wyeksponowanym wazonem z bukietem kwiatów – żółtych, różowych i białych róż, piwonii, chryzantem, maków – porcelaną, lustrem, zegarem, japońskimi figurkami, obrazami na ścianach. Szczególną uwagę poświęcał kwiatom, gdyż to one stanowiły dla niego nie tylko ważną, intrygującą inspirację, lecz także ważne źródło utrzymania.

Kwiaty i wnętrza zacząłem też malować dla siebie, okazało się jednak, że te obrazy się bardzo podobają i to mnie w niejednej ciężkiej chwili materialnej ratowało (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27).

Prezentowana akwarelowa kompozycja znakomicie świadczy o talencie artysty, umiejętności uchwycenia delikatnej, zmiennej struktury kwiatów.

Fragment pokoju z martwą naturą

Własność: Krzysztof Musiał

Data powstania: ok. 1910

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 13,5 x 13,7 cm

Jeden z wielu intymistycznych szkiców olejnych przedstawiających wnętrze mieszkania-pracowni artysty w Krakowie, z kanapą z jasną narzutą, jednym z charakterystycznych rekwizytów wielu prac Karpińskiego. W tle stół z innymi przedmiotami – błękitny czajnik z filiżanką, żółte kwiaty – często budującymi portrety i martwe natury.

Martwa natura z filiżanką

Własność: Krzysztof Musiał

Data powstania: b.d.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 33 x 70 cm

Obok portretu kobiecego, drugim najważniejszym tematem obrazów Karpińskiego były martwe natury, malowane przez artystę w wielu wariantach. Te najbardziej znane to kompozycje przedstawiające fragmenty wnętrza salonu z wyeksponowanym wazonem z bukietem kwiatów – żółtych, różowych i białych róż, piwonii, chryzantem, maków – porcelaną, lustrem, zegarem, japońskimi figurkami, obrazami na ścianach. Jednakże Karpiński malował też syntetyczne martwe natury, pozbawione wspomnianych akcesoriów: wyrafinowane studia biało-niebieskiej porcelany i owoców.

Prometeusz

Własność: Muzeum Narodowe w Krakowie

Numer inwentarzowy: MNK II-b-2452

Data powstania: 1898

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 71 × 99 cm

Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu uległ fascynacji nie tylko folklorem bronowickim, lecz także nastrojom i tematom symbolicznym. Znakomicie te tendencje ilustruje prezentowany, najwcześniejszy znany obraz malarza, Prometeusz, z Muzeum Narodowego w Krakowie, jedyny o tematyce mitologicznej w jego twórczości.

Pejzaż

Własność: Muzeum Narodowe w Krakowie

Numer inwentarzowy: MNK II-b-2625

Data powstania: 1902 ?

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 48 × 55,5 cm

Znamy niewiele krajobrazów Karpińskiego. Ten nastrojowy pejzaż wpisuje się w młodopolskie fascynacje i poszukiwania artysty. Cmentarny mur, wysokie drzewa, niebo oświetlone intensywnym światłem wywołują uczucie smutku i niepokoju.

Portret ojca

Własność: Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

Numer inwentarzowy: Spm 181

Data powstania: 1921

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 136 × 95,2 cm

Alfons Karpiński (?–?), ojciec artysty, sędzia sądu w Rozwadowie, następnie w Wadowicach i Krakowie. Portret powstał na początku XX wieku, być może z fotografii.

Biały kotek

Własność: Krzysztof Musiał

Data powstania: b.d.

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 35 x 35 cm

Alfons Karpiński, podobnie jak wielu innych artystów, m.in. Wojciech Weiss i Pierre Bonnard, był miłośnikiem kotów. Niekiedy towarzyszą mu w pracowni, jak w ostatnim Autoportrecie w pracowni z 1960 roku, z Muzeum Narodowego w Szczecinie, innym razem zastępują modele, pozując do „portretów”.

Z zamyślenia wyrwał mnie naraz jakiś nagły ruch: to Fifi, biały, puszysty kot angora, nieodstępny przyjaciel Karpińskiego. Wskoczył mi bezceremonialnie na kolana, a następnie na ramię i opierając się o mą głowę, mruczał mi do ucha jakieś tajemnice. Ułożywszy go z powrotem na kolanach, głaszcząc jego puszyste futerko, przyglądam mu się przez chwilę. Mimo woli przyszło mi na myśl, że ten kot, o cichych, miękkich, a tak lekkich i zmysłowych ruchach, jest poniekąd symbolem sztuki Karpińskiego. Nieraz bowiem zwierzęta upodabniają swój charakter do usposobienia człowieka, a nieraz między człowiekiem a zwierzęciem zachodzą mimowolne podobieństwa czy pokrewieństwa. Zdaje mi się, że w malarstwie tego artysty mieści się dużo podobieństwa z właściwościami kota (Franciszek Klein, Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński, „Tęcza” 1928, z. 17, s. 12).

To celne spostrzeżenie Franciszka Kleina zdaje się znakomicie ilustrować zarówno stosunek artysty do kotów, jak i charakter jego sztuki.

Portret żony

Własność: Muzeum Narodowe w Krakowie

Numer inwentarzowy: MNK II-b-197

Data powstania: 1921

Technika: olej na płótnie

Wymiary: 110 × 121 cm

Władysława z Chmielarczyków Karpińska (1900–1955), zwana Lalą, młodsza córka adwokata Władysława Chmielarczyka i Heleny z Kwiatkowskich, od 1918 żona artysty. W 1906 roku sportretowana z siostrą Heleną przez przyjaciółkę rodziny, Olgę Boznańską.

Jeszcze w mundurze, ale już polskim, w listopadzie 1918 roku, żenię się. Żona moja jest córką adwokata i jest młodsza ode mnie o 25 lat. Mieszkam wówczas od dwóch lat przy ul. Floriańskiej, gdzie jak zawsze znów nie mam pracowni, tylko pokój z dużym oknem […].

Żonę moją malowałem coś 20 razy. Nigdy nie miała zastrzeżeń, jak na obrazie wygląda. Bardzo tylko nie lubiła gdy ludzie mówili na różne akty, czy studia, że to pewno żona, więc potem niechętnie pozowała (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27, 29).

Prezentowany obraz, przedstawiający żonę artysty w salonie, siedzącą w swobodnej pozie na kanapie, odbijającą się w lustrze, jest zapewne jednym z jej najpiękniejszych wizerunków wykonanych przez Karpińskiego. Malarz zdaje się bawić kolorem i odbiciem.

Portret żony

Własność: Muzeum Narodowe w Krakowie

Numer inwentarzowy: MNK II-b-169

Data powstania: 1922

Technika: olej na tekturze

Wymiary: 96,6 × 57,5 cm

Władysława z Chmielarczyków Karpińska (1900–1955), zwana Lalą, młodsza córka adwokata Władysława Chmielarczyka i Heleny z Kwiatkowskich, od 1918 żona artysty. W 1906 roku sportretowana z siostrą Heleną przez przyjaciółkę rodziny, Olgę Boznańską.

Jeszcze w mundurze, ale już polskim, w listopadzie 1918 roku, żenię się. Żona moja jest córką adwokata i jest młodsza ode mnie o 25 lat. Mieszkam wówczas od dwóch lat przy ul. Floriańskiej, gdzie jak zawsze znów nie mam pracowni, tylko pokój z dużym oknem […].

Żonę moją malowałem coś 20 razy. Nigdy nie miała zastrzeżeń, jak na obrazie wygląda. Bardzo tylko nie lubiła gdy ludzie mówili na różne akty, czy studia, że to pewno żona, więc potem niechętnie pozowała (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 27, 29).

Ten bezpretensjonalny, swobodny portret żony artysty, w futrze i eleganckim, modnym kapeluszu z różą, zapewne przygotowującej się do wyjścia z domu, należy do najlepszych portretów Karpińskiego.

Akt leżący

Data powstania: b.d.

Technika: szkic

Wymiary: 16 × 20 cm

Artysta przebywał w Paryżu w latach 1907–1912 (z przerwami w okresach zimowych), gdzie intensywnie pracował, poszukując własnego języka wizualnego. Powstało wówczas wiele wybitnych dzieł, m.in. kompozycja Jane z japońską laleczką (Muzeum Narodowe w Krakowie). Powstało wówczas wiele szkiców i studiów kobiet w pracowni artysty. Prezentowany należy do najpiękniejszych.

I STACJA ROZWADÓW

Self-portrait

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/280

Date of creation: 1905

Technique: oil on canvas

Dimensions: 77.5 × 54.5 cm

In various periods of his life, the artist executed several self-portraits – either drawn or painted in oils or tempera. The most significant ones include this self-portrait from the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola, void of any accoutrements of the painting craft, also the Portrait of Myself depicting him in his studio in front of an easel (oil on wood, collection of Krzysztof Musiał), and his last one, quite nostalgic and moving, painted in his studio as well, in 1960 (oil on cardboard, National Museum in Szczecin).

A vertically oriented portrait in shades of browns and blacks. The paint is applied thinly; the canvas weave is discernible on the painting, and some of the threads are not entirely painted over. The portrait depicts a brunet man of around thirty in left-facing profile, to waist height. His head is turned to the left, meaning that he is looking directly at the viewer. His hair is combed smoothly back, revealing his receding hairline at his left temple. His face is slightly pinkish and thin, his eyebrows thick, his eyes light blue, and his nose straight. His light brown bushy moustache obscures his upper lip. The man is dressed in a black suit, from beneath which a stiff white shirt collar is visible at his neck. The lower parts of his attire blend in with the dark brown background, which is only slightly illuminated around the man’s figure.

Portrait of the artist’s mother – sketch

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/133

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 35.3 × 26.3 cm

Portrait of the artist’s mother, Barbara Helena Karpińska née Pisz, busying herself with handiwork (sewing). There is another one, in oils (pre-1904), depicting the artist’s mother in left profile, in a characteristic cap on her head (oil on canvas, National Museum in Szczecin).

II. WARSZTAT / EDUKACJA ARTYSTYCZNA

Study of a walking man

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/134

Date of creation: 1903

Technique: charcoal and white chalk on paper

Dimensions: 31 × 24 cm

A study of a male figure with his back to the viewer, possibly observed during a market fair, just like the porter figure.

Study of a porter

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/135

Date of creation: 1903

Technique: charcoal and white chalk on paper

Dimensions: 30.4 × 23 cm

A study of a male figure with his back to the viewer, a porter, possibly observed during a market fair, just like the study of a walking man.

Young male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/239

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 29.5 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Seated male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/240

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 30 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Lying male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/241

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 29.5 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Study of a nude old man

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/242

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 31 × 48 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/243

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 47.5 × 27.5 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/244

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 47 × 29 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/245

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 29 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Study of a nude old man

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/246

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 30 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Young male nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/247

Date of creation: 1906

Technique: charcoal on paper

Dimensions: 48 × 28.5 cm

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a unique collection of male nude studies by Karpiński, executed at the academy in Vienna in 1906. The assembly is testimony to the painter’s excellent mastery of drawing technique and realistic depiction.

Head of a girl in Bronowice

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/126

Date of creation: 1903

Technique: pencil on paper

Dimensions: 23.5 × 16 cm

Before leaving for Vienna, I spent some time living in Bronowice, where I painted pictures on folk subjects. I revisited this subject, which I found very interesting, many times, spending all my school holidays in Bronowice. (Alfons Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 13).

Karpiński contributed to the phenomenon of the Young Poland movement, taking an active and intense part in Kraków’s cultural life. Like many other artists of the time, he was fascinated by the folklore of the rural areas outside Kraków. When he stayed in Bronowice, the village that had by then grown into something of a myth for him, due to Wyspiański’s play The Wedding, he drew a number of studies and sketches which splendidly reflected his talent and excellent sense of observation.

The Regional Museum in Stalowa Wola holds an assembly of works from Bronowice, including a sketch of a girl’s head in a scarf.

A house in Bronowice Duże

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/227

Date of creation: 1903–1904

Technique: pencil on paper

Dimensions: 23.5 × 31 cm

A sketch for the 1905 painting Tavern (oil on wood, 27.5 × 34.5 cm, private collection). The Bronowice drawings in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola reveal the artist’s fondness for the rural areas outside Kraków and the Young Poland movement’s fascination with folklore.

Tree shrine

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/128

Date of creation: 1904

Technique: pencil on paper

Dimensions: 20 × 16.5 cm

A shrine on a tree is one of the characteristic motifs in the rustic life of Bronowice. Another sketch of this shrine is known, capturing it from two different vantage points (1906).

Woman with a crank handle

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/187

Date of creation: 1906

Technique: pencil on paper

Dimensions: 18 × 11 cm

One of many sketches made during the artist’s stay in Bronowice, showing the everyday life of the village that he found so interesting. There is also a drawing which probably depicts the same woman in her headscarf, but shown in profile (At the Well, pencil on paper, 22.5 × 16.5 cm).

Harvesting

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/228

Date of creation: c. 1910

Technique: pencil on paper

Dimensions: 31 × 23.5 cm

A sketch for the oil painting Harvest, known from a reproduction in the Warsaw magazine Świat (no. 6 dated 5 February1910). In its final version, the artist removed several female figures, leaving only the three most characteristic ones, to make the composition more intelligible.

Sketch of a man with a scythe

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/188

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 12 × 9 cm

A sketch of a male peasant with a scythe.

Study of human figures

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/189

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 18.5 × 10 cm

Studies of various figures.

Female nude in stockings

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/230

Date of creation: 1911

Technique: pencil on paper

Dimensions: 19.5 ×16 cm

A study of a female nude seated in an armchair, wearing black stockings, reading a newspaper – possibly the same model whom Alfons Karpiński depicted in the 1911 painting Female Nude (oil on canvas, Mazovian Museum in Płock). Another version of a study of this model is a sketch in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola (MRS-S-232).

Girl

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/229

Date of creation: after 1918

Technique: pencil on paper

Dimensions: 21 × 35.5 cm

A sketch of a female figure for the painting Merry-go-round (oil on canvas, National Museum in Warsaw), depicting a girl standing at the wooden fence outside an amusement park, waving a kerchief at a person on the merry-go-round.

Portrait of a woman in a hat

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/237

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 14.5 x 9.8 cm

A bust-length sketch of a woman in a hat, possibly for a painting in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola.

Portrait of a woman in a hat

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/238

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 12.5 × 9 cm

A bust-length sketch of a woman in a hat, possibly for a painting in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola (MRS/S/259) or for An Interior, known from the postcard published by Wydawnictwo Dzieł Sztuki Stella in Bochnia.

Portrait of a woman

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/320

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 13.5 × 11.8 cm

The Marian Nook in Kraków

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/132

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 29.8 × 20.6 cm

The sketch depicts one of the most painted and drawn parts of Marian Square, known as ‘the Marian Nook’, at the southern entrance to the chancel of Saint Mary’s Basilica in Kraków, featuring the gravestone of the church’s archpresbyter, Father Jacek Łopacki (1690–1761), sculpted in the so called black marble of Dębnik by Francesco Placidi.

Dutch landscape

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/122

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 13 × 20.2 cm

Sketch from a tour of Europe, possibly a memento of the Netherlands, as suggested by the boats and the windmill in the background.

III. KRAKÓW: MŁODA POLSKA

At a church fair

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/310

Date of creation: 1905

Technique: oil on wood

Dimensions: 45 × 55 cm

Karpiński contributed to the phenomenon of the Young Poland movement, taking an active and intense part in Kraków’s cultural life. Like many other artists of the time, he was fascinated by the folklore of the rural areas outside Kraków. His church fair scenes superbly demonstrate his talent for painting, excellent sense of observation, mastery of realistic depiction, and skill in aptly capturing observed situations in the frame of the image.

This work is a dynamic depiction of a church fair, captured in passing, probably in Bielany outside Kraków, at the Camaldolese Church of the Assumption of Virgin Mary, of which the outer wall can be seen in the background. This painting laid groundwork for a spectacular large picture in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola.

At a church fair

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/288

Date of creation: 1907

Technique: oil on canvas

Dimensions: 122.5 × 148 cm

Before leaving for Vienna, I spent some time living in Bronowice, where I painted pictures on folk subjects. I revisited this subject, which I found very interesting, many times, spending all my school holidays in Bronowice. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 13)

Karpiński contributed to the phenomenon of the Young Poland movement, taking an active and intense part in Kraków’s cultural life. Like many other artists of the time, he was fascinated by the folklore of the rural areas outside Kraków. His church fair scenes superbly demonstrate his talent for painting, excellent sense of observation, mastery of realistic depiction, and skill in aptly capturing observed situations in the frame of the image. This work is doubtlessly one of his best on this subject. Well known and widely reproduced, the painting was noticed by the critics, who wrote:

Karpiński, like nearly the whole youngest generation of our artists, pays a tribute to the Polish countryside, whose colourfulness and exuberance exert a pull on him. In one of his earliest exhibitions, our attention was attracted by the composition ‘To a Church Fair’ […] which revealed his beautiful, pronounced talent.

Karpiński made sketches in oils during one specific church fair, apparently at the Camaldolese monastery in Bielany outside Kraków, which became the basis for several paintings; one of them is in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola (MRS/S/310). At a Church Fair (1907) is a masterly composition, indicative of skill in structuring a large-format canvas.

We also have knowledge of other works in oils which use the same motifs, notably the one from 1911 (At a Market Fair, Stalls, oil on cardboard, private collection).

In 1919, the painting was deposited with the Muzeum Wielkopolskie in Poznań by Roman Janta-Połczyński, as part of a collection of over thirty pictures. The deposit was entered in the museum’s inventory book (MW 23.1919) and the title stated for Karpiński’s painting was Church Fair. The work was returned to the owner in 1948, as was the painting Pilgrims (now in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola), which also used to belong to Roman Janta-Połczyński.

This landscape-oriented painting depicts a small group of people by a stand at a church fair. The stall is on the right of the painting, in the background.

In the central part of the painting a man is standing, with his back to the viewer, facing the stall. He has a trapezoid-shaped black hat on his head, and a lock of brown hair is visible from beneath it. He is wearing a beige woollen coat fastened at the waist by a broad dark brown cloth band – a sash. His hands are in the pockets of his coat. He has dark brown high boots on. A few women and two children are standing between the man and the stall.

Furthest away from the stall, on the left-hand side of the painting, is a woman in a black headscarf and dress with a small boy in a blue jacket. The woman is reaching out her left hand to the boy.

Closer to the stand, in the middle of the painting, is a woman in a white skirt and bonnet, half-turned to the right. She has a plaid fringed shawl bound tightly around her, which she is holding to her body with her left hand at her waist.

Immediately in front of the stall, on the right of the painting, in right profile, is a woman in a brown headscarf and white dress. Her shoulders are covered with a black shawl, which has slipped off her right shoulder. To her right, a small boy stands with his back to the viewer, facing the stand. He is wearing a red cap, red jacket, and black trousers. His shoes are brown, and he has a blue wooden cradle under his arm.

On the stall there is a display of pictures arranged in serried ranks. Dolls hang from above. The woman manning the stall is swathed in a grey shawl. She is partly obscured by the other women. In the bottom left corner is the handwritten signature: A. Karpiński. Kraków 07.

Pilgrims

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/375

Date of creation: 1907

Technique: oil and tempera on canvas

Dimensions: 117 × 196 cm

Karpiński contributed to the phenomenon of the Young Poland movement, taking an active and intense part in Kraków’s cultural life. Like many other artists of the time, he was fascinated by the folklore of the rural areas outside Kraków. His church fair or pilgrimage scenes superbly demonstrate his talent for painting, excellent sense of observation, mastery of realistic depiction, and skill in aptly capturing observed situations in the frame of the image. In this masterly composition, one of the most outstanding in Karpiński’s oeuvre, the artist depicts a group of pilgrims headed for Kalwaria Zebrzydowska to attend the celebrations of the parish’s name day (19 August), involving an indulgence and a church fair. The artist adopts an unexpected, cinematic vantage point: the pilgrims are shown with their backs turned to the viewer, as though showing the end of the procession, which the viewer can join and participate in.

Karpiński went on the pilgrimage himself and made a series of pencil sketches, which provided the basis for several sketches in oils (we know five of them). This large-format painting is the final outcome of that process. The artist’s sketchbook, preserved in the Jagiellonian Library in Kraków, contains drawings made during the pilgrimage which were later used to execute canvas paintings reiterating the original idea.

Before leaving for Vienna, I spent some time living in Bronowice, where I painted pictures on folk subjects. I revisited this subject, which I found very interesting, many times, spending all my school holidays in Bronowice. I even walked on foot to Kalwaria, to make sketches for my painting ‘Pilgrims’. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 13)

We also know of Karpiński’s 1907 oil painting of the road to Kalwaria (private collection), sized 34 × 49.5 cm.

The Sanctuary at Kalwaria Zebrzydowska is one of Poland’s major pilgrimage destinations, due to its miraculous icon of the Virgin Mary of Calvary.

We also know of Karpiński’s 1907 oil painting of the road to Kalwaria (private collection), sized 34 × 49.5 cm.

The painting was deposited with the Muzeum Wielkopolskie in Poznań in 1919, by Roman Janta-Połczyński, along with his whole collection of more than thirty pictures. The deposit was entered in the museum’s inventory book (MW 23.1919). The painting survived the war and was returned to the owner in 1948, as was the picture At a Church Fair. Both Pilgrims and At a Church Fair are now the property of the Regional Museum in Stalowa Wola.

A landscape-oriented painting depicting a group of people walking away from the viewer along a sandy track. They are heading in the direction of a pennant held by an indistinct figure in the background. The track takes up most of the painting, from its bottom edge, tapering away into the distance at around four-fifths of the way up the picture.

In the foreground, somewhat to the left of the centre of the picture, is a slightly stooping dark-haired man in a blue jacket and loose-fitting grey trousers, the legs tucked into his high, light-brown boots. The man is leaning on a staff held in his right hand. A rosary dangles from the staff.

In the middle distance, in front of the man and to his left, is a dark-haired woman in a smart beige overcoat and high black boots. Under her left arm is an umbrella, point protruding to the rear. Further in the distance, and more to the right, is a man with grey-streaked hair, dressed in a dark blue jacket and brown trousers, and with bare feet. Under his left arm he is also carrying an umbrella. On the verge to the right are two women, walking one behind the other, both in headscarves, loose-fitting blouses, and long skirts. In the background of the painting, on the road ahead, is a gathering of indistinct figures. Above their heads, in the central part of the image, is a pole with a pennant, surmounted by a cross. On the left-hand side of the road is a fence woven from branches and a single tree with green and yellow foliage. Some yellowing leaves are also lying in the roadside ditch, forming a lengthwise patch of colour. Along the road to the right the ground is a grassy bank. The sky is grey.

On the right-hand side of the picture, around halfway up its height, is the handwritten signature: Alfons Karpiński, Kraków 1907.

The Lido Beach

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/372

Date of creation: 1907

Technique: oil on plywood

Dimensions: 14 × 20 cm

During his studies in Vienna, Karpiński made two trips to Venice. In July and August 1907, he painted a series of landscape depictions of the beach at Lido, doubtlessly one of his greatest artistic accomplishments. Most of them are small in size, painted in oils on wood or cardboards as stenographic notes capturing the most essential components of seaside reality observed in the summertime. This superb skill in the use of just a few visual signs stemmed from inspiration drawn from Japanese art and aesthetics. He would later hone it in Paris. Three works from this series are known; the one shown here is owned by the Regional Museum in Stalowa Wola; another one is held by the Muzeum Sztuki in Łódź; all others are in private collections.

This landscape-oriented painting depicts a beach with a few people on it. The figures are suggested by single brushstrokes, indistinctly and blurred. The thick layers of paint on the canvas create a roughly textured surface in the form of short, overlapping stripes.

The shoreline is four-fifths of the way up the painting. Most of the surface of the picture is occupied by the beach itself, in shades of beige and yellow. A grey shadow has fallen on the sand in the bottom left corner of the picture. There are about five people on the beach. In the foreground, halfway up the canvas on the left, is a figure on its back, in right profile, its arm lying along its body, and dressed in a blue swimsuit.

Behind this figure, four-fifths of the way up the picture and closer to the centre, are three figures sitting on the sand. Further in the background, to the left, at the water’s edge, are two small figures with their backs to the viewer, merely suggested with single brushstrokes. Closest to the beach is a band of grey, foamy water. Above this, the water takes on a deep shade of blue, and along the top edge of the painting runs a narrow band of blue sky that virtually merges with the colour of the water. On the bottom edge of the painting, on the left, is the handwritten signature in brown: A. Karpiński, 1907 Lido.

IV. PARYŻ – W KRĘGU JAPOŃSKICH INSPIRACJI

Interior with a fireplace

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/130

Date of creation: 1908

Technique: pencil on paper

Dimensions: 20.8 ×15.9 cm

I took lodgings in the Quartier Latin, in a small hotel with an interior that was characteristic of the Paris of that era, so I painted it several times. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 14)

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), where he would often sketch and paint places of interest to him: architecture, bridges, scenes witnessed in the street or in a circus, female models in interiors, and above all his own studio.

This is one of the many intimist sketches of the artist’s Parisian dwelling-cum-studio with its characteristic fireplace, which features in several of his pictorial compositions, notably in his 1918 painting known from the postcard published by Stella of Bochnia, entitled An Interior (61.5 × 52 cm, private collection). The drawing is probably a sketch for the painting In a Room, now at the Regional Museum in Stalowa Wola.

In a room

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/259

Date of creation: 1908

Technique: oil on canvas

Dimensions: 56 × 40 cm

The Paris of that time was insanely picturesque; its diversity of impressions and experiences made it extremely exciting artistically. Historic sites, splendid art galleries, all types of human wretchedness camping out under the bridges, artist types, model types, labourers of sundry nationalities and races. The streets with their double-decker omnibuses drawn by three white horses. Small restaurants, cafés and taverns with a clientele direct and easy-going in their behaviour. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories] pp. 14–15)

Towards the end of the 19th century, many artists created intimate, usually small pictorial compositions showing scenes in interiors, empty rooms, and still lifes. This movement was called intimism. Irrespective of the type and character of these depictions, they emanate silence and calm. Thus frozen in time, these interiors became Karpiński’s favourite subjects for painting, on a par with still lifes. A perfect illustration of the intimist trend in the artist’s work is In a Room, painted in 1908 in Paris, one of several on the subject (see An Interior from 1909, known from the postcard published by Wydawnictwo Dzieł Sztuki Stella in Bochnia, and Woman Seated in an Interior from 1910, reproduced on a postcard issued by Wydawnictwo J. Czernecki in Wieliczka). Sunk in a reverie, the woman sitting in an armchair seems somewhat resigned; her emotional condition is complemented by the clock standing on the mantelpiece, with a mirror as its backdrop. Her carefully composed outfit seems to be a pretext for a play of light and colour.

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), involved in very intensive work, looking for a visual language of his own. This is why his Paris works are rendered in various styles, as though their maker had a hard time deciding which one he identified with.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes the sketch Interior with a Fireplace (inv. no. MRS/S/130), and also sketches of the model’s head (inv. no. MRS/S/239).

A vertically oriented painting in shades of browns and beiges, with intensive accents of white. Here and there the light threads of the canvas are visible through the paint. The painting depicts a young brunette in a showy hat decorated with dark green velour. She is sitting on a chair in a room by a fireplace, in left profile, looking straight ahead. Light brown wisps of hair framing her forehead and temple are visible from beneath her hat. Her face is delicate, with a fair complexion and a slightly pink cheek. Her nose is pointed and her mouth closed. She is dressed in a loose-fitting white blouse buttoned up to the neck, with long sleeves and shoulder frills. The sleeves are loose from shoulder to elbow, but below this the material is closely fitted to her slender forearm, which is resting on the arm of her chair. Her blouse is loosely tucked into her long, full, black checked skirt. Her hands are clasped in her lap, lying on the checked skirt. Shiny-toed, low-heeled brown shoes peep out from beneath the hem of her skirt. Her legs are stretched out in front of her, her feet resting on the heels of her shoes.

In the background, on the left-hand side of the painting, is a brown fireplace surround. The hearth is obscured by a rectangular white screen. On the shelf above the mantelpiece there is a rectangular mirror, which is partly obscured by a clock with a round white face in a wooden case. To the right of the clock is a candle in a slender candle holder.

On the right-hand side of the painting, behind the woman, part of a wooden wardrobe is visible. In the bottom right corner of the canvas there is the handwritten signature in brown: A. Karpiński, Paris.

Farewell

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/129

Date of creation: 1907

Technique: pencil on paper

Dimensions: 21 × 16.9 cm

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), involved in very intensive work, looking for a visual language of his own. During that time he created a number of outstanding works, such as the painting Jane with a Japanese Doll (National Museum in Kraków).

The drawing reproduced here is traditionally believed to be a sketch for the painting Farewell, for which the model Jane probably posed. The pictorial composition, the art-nouveau lines that build up its form, resemble the painting held in the Kraków museum.

The Desa Unicum auction of 14 June 2012 saw the sale of the painting entitled Hania with a Dog (oil on canvas, 87 × 72 cm, private collection), based on the sketch shown here. The work was doubtlessly created in Paris, as we recognize the artist’s studio with its characteristic props: the fireplace and the mirror. The wicker chair features in several other paintings by Karpiński, notably Jane with a Japanese Doll from 1909 (oil on canvas, National Museum in Kraków) and Female Nude from 1911 (oil on canvas, Mazovian Museum in Płock), as well as in his portrait of Bronisława Kumaniecka (gouache and watercolour on paper, private collection).

Portrait of the model Jane

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/279

Date of creation: 1908

Technique: dry pastel on paper

Dimensions: 62.5 × 48.5 cm

One of many portraits of Alfons Karpiński’s favourite model, Jane. He wrote in his memoir: I worked a lot and with zest. Initially, I had a permanent model, Jane, with a very interesting head, full of expression […] (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 18). This pastel portrayal corresponds with the depictions of the model in the collection of the National Museum in Kraków.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes several portraits of this model, some of them rendered as prints.

A vertically oriented portrait in the form of an enhanced sketch on light brown paper. It depicts a young brunette in an elegant hat in left profile, to bust height. Her head is turned towards her left shoulder, and she is looking in front of her. Her body is merely suggested in outline, with the figure left in the colour of the paper.

The woman has dark brown hair tied with a dark blue ribbon that is visible from her forehead to her left temple. Her coiffure is barely visible beneath her broad-brimmed hat, which takes up the majority of the space on the portrait. The woman’s face is delicate and pale. Her gleaming eyes have green flecks. Her nose is long and pointed, with a white glint of reflected light running its length. Her lips are pale pink and closed; the left part of her jaw is obscured by her black fur collar. Her hat is merely sketched with densely set bands of soft, thin lines delineating the edges and shading. The light brown of the paper is visible from beneath the horizontally oriented lines. On the left-hand side of the portrait, at the level of the woman’s chest, is the barely discernible handwritten signature: A. Karpiński.

Portrait of a woman in a hat

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/166

Date of creation: n.d.

Technique: etching and aquatint on paper

Dimensions: 17.2 × 12.2 cm

In a series of prints made in Paris, Karpiński also portrayed his favourite model, Jane, wearing a decorative hat, truly spectacular. The etchings show inspiration drawn from Japanese woodblock prints in the way the figures are framed in the picture. In this composition, the model gazes intensely at the viewer, commanding all of his or her attention. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes three prints (etchings) portraying this model.

Woman washing her feet

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/165

Date of creation: n.d.

Technique: etching and aquatint on paper

Dimensions: 17.5 × 13 cm

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), where he would often sketch and paint places of interest to him: architecture, bridges, scenes witnessed in the street or in a circus, and female models in interiors. Looking for a visual language of his own, he was also interested in printmaking, the effects achievable with black and white. He executed a series of etchings and aquatints depicting women in various situations, e.g. during toilette – washing up, resting in bed – as well as portrait studies. These works show affinity to prints by Degas and Toulouse-Lautrec, which the artist was well acquainted with and highly valued (A. Karpiński, Wspomnienia, p. 15).

In front of the mirror

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/226

Date of creation: c. 1908

Technique: pencil and ink on paper

Dimensions: 32.8 × 25 cm

Towards the end of the 19th century, many artists created intimate, usually small pictorial compositions showing scenes in interiors, empty rooms, and still lifes. This movement was called intimism. Irrespective of the type and character of these depictions, they emanate silence and calm. Thus frozen in time, these interiors became Karpiński’s favourite subjects for painting, on a par with still lifes. This drawing is both a perfect illustration of the intimist trend in the artist’s work and a sketch for a specific painting.

A bridge on the Seine in Paris

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/125

Date of creation: 1907

Technique: pencil on paper

Dimensions: 17 × 14.1 cm

The sketch shows the Pont de l’Archevêché, with a view of the Notre Dame apse (the bridge looks somewhat different today). Karpiński spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), where he would often sketch and paint places of interest to him. He was particularly fascinated by bridges, their structure and aesthetic presence in the fabric of the city. This is probably why he painted the Pont Neuf (A Bridge in Paris, 1909, oil on canvas, National Museum in Kraków), one of the most popular Paris bridges, the Pont de l’Alma (mentioned in the catalogue of the 1913 exhibition at the Friends of the Fine Arts Society in Poznań), and the Pont Royal in 1922, now in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola.

Portrait of Józefina Rogosz-Pieńkowska

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/311

Date of creation: 1908

Technique: oil on canvas

Dimensions: 105 × 87 cm

He has a brilliant ease in composing the picture and shows great skill in posing the model. Admittedly, he is no enthusiast of colour but he is fond of gentle, soft tones and hues. His palette plays a subdued, discreet chord of colours, as it were, one of which sometimes dominates the whole work due to its stronger value. (Franciszek Klein, Z pracowni Alfonsa Karpińskiego’, Czas, no. 40, 1928, p. 3)

Without a doubt, this beautiful painting is one of the most important and valuable in the artist’s portraiture oeuvre. It portrays an extraordinary woman – the poet, author and actress Józefina Rogosz-Pieńkowska (1884–1968), at the time married to the painter Ignacy Pieńkowski. She was the younger sister of another female author, Zofia Rogoszówna. Her first husband was the psychiatrist Roman Zagórski, Pieńkowski was the second, and Stanisław Colonna-Walewski the third. The diversely educated woman was muse to many Young Poland artists. She was portrayed on multiple occasions by her husband, and also the sculptor Stanisław Kazimierz Ostrowski.

Franciszek Klein’s quoted statement is quite relevant to this painting as well. Its history is actually well known as it became the cause of a scandal in society and art circles.

After meeting up with Pieńkowski, we painted models in one studio, and on his initiative also his wife in a glistening salmon-coloured frock. Under some pretext, Pieńkowski put an end to this work, so that I finished the unfinished hands from someone else in Kraków. The picture was the cause of considerable trouble for me.

In 1909, when invited to take part in an exhibition of the ‘Sztuka’ Soc. of Polish Artists, I sent them, among other pieces, the portrait of Mrs. Pieńkowska, which they did not exhibit; It was only later that I understood why. Pieńkowski simply did not want a portrait of his wife painted by anyone else but him to be exhibited.

This resulted in a row, of which I was made aware by a letter from Kowalski. Before the exhibition was opened, Mrs. Pieńkowska visited Wojciech Kossak, chairman of the Friends of the Arts Society, with a demand that the painting be withdrawn, which he refused to do. Stefan Filipkiewicz threatened my brother with unpleasant consequences to me should the painting be exhibited, and also, together with Kamocki and Weiss, wrote to me, by telegraph, urging me to withdraw the picture.

I did no such thing, but apparently I wrote something to Filipkiewicz, because I have a letter from him about this matter, in a conciliatory and very friendly tone. – Moreover, Pieńkowski himself later proposed, in a letter to me, to buy this portrait of his wife, pointing out that it could only be done for a small price because, he asserted, it would not be easy to find a buyer for someone else's portrait these days. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], pp. 16–17)

The correspondence exchanged with the members of the Society with regard to this painting has also been preserved.

This vertically oriented portrait in pastel tones depicts a woman of around twenty, seated in right profile. She is sitting in a room, by the wall, her head turned to the right, looking straight ahead of her. She has brown hair parted smoothly in the middle and pinned up in two buns at her ears, and a long, narrow hairpin above her right temple. Her skin is pale, and her cheeks slightly rosy. She has hazel eyes, a straight nose, and red lips. She is dressed in a long, salmon-coloured satin dress with gathered sleeves that cover her elbows. The satin shimmers, taking on a light pink hue in the folds of the dress. A broad translucent lace collar covers the top of her dress, from the neckline to the tops of her arms. Her hands are clasped in her lap. Her right leg is crossed over her left, and the toe of a brown shoe is visible from beneath the hem of her dress. The bottom of her dress trails along the floor down to the bottom edge of the painting. In the middle ground, behind the woman, is a side table covered with a white cloth banded by a grey border. On the right of the painting, on the table, there is a vase on a round stem, and in the vase a bouquet of chamomile daisies with round yellow eyes framed by thin white petals.

The wall in the background is light grey, papered in a pale design of faded, greyish flowers. At the top edge, part of a painting in a rectangular grey frame is visible. On the floor is a grey carpet with a pattern in the form of a large central area of green around the woman.

In the bottom left-hand corner is the handwritten signature: Alfons Karpiński 1908, Paris.

Sunday

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/376

Date of creation: 1909

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 57 × 53 cm

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), involved in very intensive work, looking for a visual language of his own. This is why his Paris works are rendered in various styles, as though their maker had a hard time deciding which one he identified with. Those experiments are well exemplified by this Paris landscape discovered in 2003, entitled Sunday. We know only a handful of his pictures painted in a similar manner, such as A Lane in Old Paris (oil on cardboard, 36.5 × 27.5 cm, private collection) and Streets of the City (shaded) from 1910, reproduced by Wydawnictwo Dzieł Sztuki Stella in Bochnia.

Circus act in the streets of Paris

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/278

Date of creation: 1910

Technique: oil on canvas

Dimensions: 43 × 51,5 cm

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), involved in very intensive work, looking for a visual language of his own. This is why his Paris works are rendered in various styles, as though their maker had a hard time deciding which one he identified with. This very creative period is considered the best in his work. He documented the life of Paris streets, circuses, and cafés, both places and people.

The Paris of that time was insanely picturesque; its diversity of impressions and experiences made it extremely exciting artistically. Historic sites, splendid art galleries, all types of human wretchedness camping out under the bridges, artist types, model types, labourers of sundry nationalities and races. The streets with their double-decker omnibuses drawn by three white horses. Small restaurants, cafés and taverns with a clientele direct and easy-going in their behaviour. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories] pp. 14–15)

Circus held a special fascination for Karpiński, which is why he dedicated several paintings to it, notably Circus in the Garden in 1908 (oil on cardboard, private collection) and Circus in Paris in 1910 (oil on cardboard, National Museum in Kraków). The picture reproduced here shows a street circus act captured from a frog’s perspective, so characteristic for pictorial compositions inspired by Japanese woodblock prints, a painting manner resembling the work of Bonnard.

This painting depicts two acrobats on a town square, surrounded by a crowd.

In the centre of the painting, one of the acrobats, positioned en face, stands on strips of fabric laid out on the ground in a cruciform arrangement. The man has black, slicked-down hair combed to the right, and a small moustache. He is of an athletic build, and dressed in a skin-tight sleeveless red leotard fastened with a narrow red halter-style strap around his neck. He has mid-calf length pink leggings and white shoes.

The man is standing with his feet apart and turned outwards. His right hand is raised to the level of his head, and his balled fist obscures part of his face. His left arm is down and stretched slightly back. Behind him, in the left part of the painting, is a second acrobat, also wearing a red leotard and pink leggings. He is bent over his left leg, which is stretched forward. Behind the acrobats, also in the left of the painting, a white building and part of a green circus wagon are visible. A dense arc of people, stretching across the right of the painting, stand by the building. Their faces are rendered as dabs of beige with indistinct, only partially indicated features. In the background to the right are the vague shapes of trees, and above and behind these the outlines of buildings. In the centre there is a street lamp. The square and the sky are a shade of beige. In the bottom right corner of the picture is the handwritten signature, in two lines: A Karpiński. Paris 1910.

Pont Royal

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/276

Date of creation: 1922

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 48 × 37 cm

This beautiful landscape, capturing an impression in grey hues, inspired by Japanese woodblock prints, is one of the artist’s several works depicting bridges on the Seine. It shows the Pont Royal as it was in 1922, during Karpiński’s first visit to Paris with his wife. It was also that year that he met Olga Boznańska in person.

The Regional Museum in Stalowa Wola holds a sketch of the Pont de l’Archevêché (inv. no. MRS/S/125).

V. KOBIETA

Portrait of a young woman

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/191

Date of creation: c. 1925

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 100 × 70 cm

In the 1920s and 1930s, Karpiński placed his models in various ‘stage sets’, e.g. in the interiors of bourgeois parlours, featuring wall mirrors, dressing tables and various decorative objects – ceramics, paintings, clocks, and photographs; he also depicted them against neutral backgrounds, to focus the viewer’s attention on the portrayed figure.

This portrait is one of many that he painted on commission. The young woman has paused her reading for a while to pose for a painting.

Portrait of a woman

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/171

Date of creation: 1932

Technique: pastel on cardboard

Dimensions: 64 × 50.5 cm

The vivid beauty of the female figure, the charm of the body, the finesse of movement and gaze, combined with a splendidly developed painting technique – this is the essence of Karpiński’s art. (Franciszek Klein, ‘Z pracowni Alfonsa Karpińskiego’, Czas, no. 40, 1928, p. 3)

The Young Poland’s femme fatale, Parisian female models, actresses, or women representative of cultural or bourgeois Kraków were the most important subject of Karpiński’s paintings. This painter of beautiful women made a lot of portraits on commission, and the picture reproduced here is among his finer works.

Portrait of a woman

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/35

Date of creation: 1941

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 65 × 48 cm

A portrait of an anonymous middle-aged woman, painted in 1941. One of many portrayals created on commission, which – along with still lifes – where the artist’s primary source of sustenance.

A bust-length portrait of a brown-haired woman in her forties, rendered in a range of browns and beiges. The woman is looking straight at the viewer. Her lustrous hair, with a wave to the left side above the forehead, is combed and gathered at the back at ear level; some of it can be seen under her earlobes, which sport small pearl earrings.

Oval in shape, her alabaster face has slightly rosy cheeks. Her forehead is broad and smooth, with a slight shadow on the left temple. Her thin eyebrows form small arches. Her blue eyes are closely set and her nose is rather small. Her cheeks are concave under the line of her cheekbones. Her narrow mouth is closed, and her chin is gently rounded.

The woman is wearing a black v-necked blouse with long sleeves and has a dark-brown fox fur around her neck, while a string of small beads lying just below the neckline is partly visible from underneath the fur.

The background is beige. On the right, there is a two-line signature midway up the picture, reading: A. Karpiński, Liwicz 1941.

Portrait of a man in spectacles

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/270

Date of creation: 1924

Technique: oil on canvas

Dimensions: 71.5 × 62.5 cm

Karpiński is perhaps erroneously regarded as a painter only of women and still lifes. One should note that he painted a number of interesting portraits of men, which seem considerably more interesting artistically than those depicting Kraków ladies or actresses. This was noted by critics, for example one writing about his portrayal of Jerzy Mycielski:

This portrait has all the advantages of a work worthy of galleries in the best meaning of the word. (Artur Schroeder, ‘Alfons Karpiński’, Sztuki Piękne, no. 7, 1927/1928)

In the 1920s and 1930s, the artist painted a number of portraits of Kraków’s and Poland’s prominent figures, such as the art historian Jerzy Mycielski; Feliks Kopera, director of the National Museum in Kraków; Karol Rolle, Kraków’s mayor; Edward Raczyński, collector and patron of the arts; the actor Ludwik Solski, and Ignacy Mościcki, President of the Republic of Poland.

The work reproduced here – showing a concentrated man, sunk in thought – is a portrait of a member of Kraków’s intelligentsia, possibly a professor of the Jagiellonian University.

This vertically oriented half-length portrait done in browns depicts a man of about sixty in a suit. His body is shown en face, turned slightly to the left, but his face is directly turned to the viewer. The figure is set against a brown background suggested with irregular brushstrokes.

The man has slicked-down brown hair with a straight centre parting. His face is broad and rectangular, with a high forehead and protruding ears. Set on his pointed nose are spectacles in round gilded frames. Patches of light are reflected in the lenses.

The man is dressed in an unbuttoned grey jacket with a light brown pocket handkerchief in the breast pocket, a grey waistcoat, white shirt, and aquamarine tie. The lower part of his body blends in with the background in irregular areas of colour. Along the bottom edge of the painting, on the right-hand side, against the brown background, is a black, handwritten signature: A. Karpiński, and in the bottom right corner the addendum: 1924.

Young boy in a sailor suit

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/277

Date of creation: n.d.

Technique: oil on canvas

Dimensions: 70 × 56 cm

Karpiński sporadically agreed to paint portraits of children. We know of just a few such portrayals, painted on commission, e.g. the 1931 twin depictions of the granddaughter and grandson of Kraków’s deputy mayor Józef Sare, Helena and Andrzej. The boy in the sailor suit is an interesting painting, excellently composed in pictorial terms, with a nondescript background, including a mirror and a bouquet of yellow flowers, a colourful fabric on the sofa, and the boy somewhat at a loss, gazing intently at the viewer. The manner in which it is painted, and its emotional aura, resemble child portraits by Olga Boznańska, whose work the artist knew quite well.

This vertically oriented portrait depicts a boy of around eight sitting in an armchair, down to mid-calf. He is positioned en face, looking straight ahead. The paint is applied thinly; the canvas weave is visible, and part of the canvas is bare.

The boy has light brown hair combed flat to his head. His pale, oval face has highly coloured cheeks and thin, bright red lips. He has protruding ears and a small nose. He is dressed in a sailor suit: a long-sleeved white shirt and loose-fitting, knee-length white shorts. The shirt is adorned with a navy-blue collar joined in the middle of his chest, and navy-blue cuffs, both with a double white stripe all around.

The boy’s hands rest on his thighs and his legs are slightly apart. He has bony knees. Behind his back, part of the flowery upholstery of the armchair is visible, and behind the chair there are vague yellow shapes of flowers, an area of green wall, and a mirror. Along the upper edge of the painting is the handwritten signature in brown: A. Karpiński.

Portrait of a man in spectacles

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/370

Date of creation: 1952

Technique: oil on canvas

Dimensions: 99.5 × 73.5 cm

Karpiński is perhaps erroneously regarded as a painter only of women and still lifes. One should note that he painted a number of interesting portraits of men, which seem considerably more interesting artistically than those depicting Kraków ladies or actresses. This is well demonstrated by this portrait of an anonymous man in spectacles, seated in an armchair in the painter’s studio, against a backdrop formed by the well-known props – a mirror in a golden frame and a porcelain figurine. Made in 1952, the painting may be of a young party activist, who evidently feels alienated in these artistic and bourgeois surroundings. We know that, during that period, the artist also painted the Portrait of Comrade O. (Museum of Opole Silesia in Opole).

The painting is currently one of the latest works by the artists in the museum’s collection.

Żabusia (Froggie)

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/374

Date of creation: 1924

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 23 × 40 cm

Like many other artists – notably Wojciech Weiss and Pierre Bonnard – Alfons Karpiński was a cat enthusiast. Cats accompanied him in his atelier, as shown in his latest Self-portrait in the Studio from 1960 (National Museum in Szczecin), and sometimes even replaced models, posing for ‘portraits’.

I was snatched from my reverie by a sudden movement: it was Fifi, a white fluffy Angora cat, Karpiński’s inaccessible friend. It unceremoniously jumped onto my lap, then onto my shoulder and, leaning against my head, purred some secrets into my ear. Having placed it back on my lap and stroking its fluffy fur, I took a long look at it. I could not help thinking that this cat with its soundless, soft, light and sensual movements is to some extent a symbol of Karpiński’s art. Animals are known to assimilate their own character to the disposition of a human being, and sometimes inadvertent similarities or affinities arise between man and animal. It appears to me that this artist’s painting has a lot of similarity to the characteristics of a cat. (Franciszek Klein, ‘Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński’, Tęcza, no. 17, 1928, p. 12)

This apt observation by Franciszek Klein seems to illustrate excellently both the artist’s approach to cats and the character of his art.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes both the oil sketch of Żabunia that is reproduced here and pencil sketches from 1924 (inv. no. MRS/S/124).

We also know of other cat depictions by Karpiński, mostly in private collections, e.g. Interior with a White Cat, 1928 (oil on canvas), Little White Cat (Oil on cardboard, collection of Krzysztof Musiał), Fifi (oil on cardboard), White Cat (oil on plywood), Siamese Cat (oil on cardboard), She-Cat (oil on cardboard), Cat (oil on cardboard), Zula (watercolour and pencil on paper), and Sleeping Cat (collection of Jerzy Stelmach).

A landscape-oriented painting in beiges and browns, depicting a cat lying down, in right profile. The cat itself takes up most of the painting. The creature is portrayed in overlapping streaks, partly blending in with its background. Its head, on the right of the picture, two-thirds of the way up, is raised, and its pointed ears are pricked slightly forward. The line of its spine forms an arch that reaches almost to the top edge of the painting in its left part. Towards the tail it slopes gently downwards towards the left edge of the canvas. The rear end of the cat’s body is not delineated in full, merely suggested with a few streaks, and blends into the beige background. In the bottom part of the painting, by the cat’s head, there is a dark brown, horizontal streak. In the bottom right-hand corner of the canvas is a two-line handwritten signature in black: A. Karpiński 1924.

Żabunia (Froggie)

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/124

Date of creation: 1929

Technique: pencil on paper

Dimensions: 20.2 × 14.6 cm

Like many other artists – notably Wojciech Weiss and Pierre Bonnard – Alfons Karpiński was a cat enthusiast. They accompanied him in his atelier, as shown in his latest Self-portrait in the Studio from 1960 (National Museum in Szczecin), and sometimes even replaced models, posing for ‘portraits’. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes both the pencil sketch of a coiled-up sleeping Żabunia that is reproduced here and its depiction in oils from 1924.

VI. MARTWA NATURA

Yellow roses

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/36

Date of creation: 1920s-30s

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 34 × 48 cm

In addition to portraiture of women, still lifes where the other most important subject of Karpiński’s paintings, which the artist rendered in several varieties. He would usually depict a piece of the parlour interior with focus on a vase holding a bouquet of flowers – yellow, pink and white roses, peonies, chrysanthemums, or poppies – complemented with ceramics, a mirror, Japanese figurines, and paintings on the wall. He devoted special attention to flowers because they were an important, intriguing inspiration for him. He said in an interview given to Franciszek Klein:

When the spring comes, I buy armfuls of roses every couple of days; I just can’t do without them. They are a school of colour for me. I owe a lot to their subtle tones. No one would understand how many subtle hues and half-tones can be found in a single rose flower. Seemingly that is something that you don’t even see. It’s only when you begin to paint that you notice the width of the range of tones and half-tones that make up the rich dress of this royal flower. So it is with genuine passion and special care that I devote time to studies of flowers. And it is doubly important to me because the study of flowers is very helpful in portraying women. Because I never forget what a portrait of an elegant lady is. In addition to natural gracefulness and beauty, how much craft and care, how many whims and moods of fashion woman’s nature requires. (Franciszek Klein, ‘W pracowni Alfonsa Karpińskiego’, Czas, no. 40, 1928, p. 3)

Still lifes with yellow roses form the largest group within Alfons Karpiński’s painting oeuvre, possibly due to the fact that they became the primary source of sustenance for his family.

I began to paint flowers and interiors for myself but it turned out that people liked those pictures a lot and that saved me on many an occasion when material need raised its head. (Alfons Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 27)

They can be found in private and museum collections alike. To this day, they adorn the interiors of many Kraków homes. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola also includes white roses in a Chinese vase (MRS/S/314) and anemones (MRS/S/318).

Their popularity is further demonstrated by the fact that, as early as the 1930s, a lot of fake Karpiński paintings of flowers were in circulation. He wrote in his memoir:

Forgeries of my work surfaced on the market; I spotted a few myself. I ascertained that Wojtowicz’s shop was selling such forgeries. I sued him and… I lost. The court ruled that the shop owner had no obligation to be an expert on the works of art that he offered for sale.(A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 29)

A landscape-oriented still life in subdued colours depicting a bouquet of pastel light-yellow roses, set on a wooden table top against a wall. The still life occupies most of the picture. More than a dozen flowers in full blossom form irregular areas of yellow. The petals are roughly suggested with various shades of yellow. Areas of light green representing leaves fill the spaces between the flowers, forming a uniform background in the central part of the picture. The flowers are placed in a low, heavy vase, turquoise in colour. The surface of the vase is shiny, reflecting a white area of light on the right. A few fallen leaves and petals lie in front of the vase to the left and a small ceramic case in shades of azure stands open to the right. The interior of the case and the edge of its lid are gilt. There is a small painting with a blue background on the inner surface of the lid.

The wooden table top is shiny and reflects the shapes and colours of the objects. A pale pink wall provides the backdrop. The corners of brown paintings in gilt frames can be seen on it to either side at the top: a rectangular one on the right and an oval one on the left. A signature in black is placed one-third of the way up the picture at the left edge, reading: A. Karpiński.

Anemones

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/318

Date of creation: 1920s–30s

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 35.5 × 48.5 cm

The artist painted various flowers; in addition to roses, which became his hallmark, he created compositions comprising anemones, zinnias, poppies, nasturtiums, marigolds, camomile daisies, as well as forsythias, azaleas, and mimosas. As it was aptly observed:

Karpiński enjoyed and still enjoys painting flowers. He can feel their softness, the fragility of their stems, the delicacy of their petals, their scent even. (Artur Schroeder, ‘Alfons Karpiński’, Sztuki Piękne, no. 7, 1927/1928)

Those paintings were the artist’s main source of income, as he noted:

The twenty years between the wars for a painter like me, without a permanent source of income, was a period of meandering between painting for art’s sake and painting to make a living. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 28)

White roses

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/314

Date of creation: n.d.

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 40 × 49.5 cm

I paid a visit to my old friend, the painter Alfons Karpiński. As usual, I found him busy at work. A small picture on his easel, almost finished – a nook in a painter’s atelier: a Chinese teapot on a small table, next to it a cup, a red porcelain vase, rather oddly shaped, and a handful of dry tiny white flowers. That is the whole picture. Not much apparently, and then all of that makes up a lovely harmony, especially on a canvas. (Franciszek Klein, ‘W pracowni Alfonsa Karpińskiego’, Czas, no. 40, 1928, p. 3).

When arranging still lifes, Karpiński used the same set of props: a Chinese vase and cups, porcelain figurines, a mirror, and decorative boxes. He depicted flowers in full bloom, sometimes slightly withered, with falling petals. Light reflexes and reflections are a significant component in these compositions.

Interior with a piano

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/368

Date of creation: 1920 (?)

Technique: oil on wood

Dimensions: 36 × 24 cm

Towards the end of the 19th century, many artists created intimate, usually small pictorial compositions showing scenes in interiors, empty rooms, and still lifes. This movement was called intimism. Irrespective of the type and character of these depictions, they emanate silence and calm. Thus frozen in time, these interiors became Karpiński’s favourite subjects for painting, on a par with still lifes. In this simple and beautiful painting, the artist uses a well-known ploy: an uninvited viewer is peeking into a parlour through an open door partly obscured by a curtain; inside, we can see a grand piano against the backdrop of a wall decorated with a portrait; a crystal chandelier is suspended from the ceiling. Despite the decorative objects, the parlour gives off a sense of tranquilly, stability, and joy of life.

This special ambience is created by Karpiński with his characteristic manner of painting: he uses delicate sfumato, blurring the outlines, fusing the carefully-arranged props with the space of the interior. He would often depict modest interiors with a fireplace and a mirror, their atmosphere generated by light reflexes and reflections.

This painting, in the shape of a vertically oriented rectangle, depicts the interior of a light, spacious room seen through an open door. The paint, applied thinly and cracked in places, partly reveals the fine weave of the canvas. The surface of the painting is highly textured. The individual elements of the painting are somewhat blurred.

In the foreground, the length of the right-hand edge of the painting, hangs a white draped curtain obscuring the white-painted wooden door frame. In the background, standing sideways on against the white background of the wall, is a grand piano, its lid closed, the covered keyboard visible on the left of the picture. In front of the keyboard, by the left edge of the painting, is a low green revolving stool. On the piano lid, closer to the keyboard, is a plant pot holding pink flowers on long stalks. The flowers are simple shapes in various shades of pink. On the wall behind the piano is the portrait of a woman in a black hat and coat, depicted to the waist. A chandelier hangs from the ceiling, partly obscuring the top of the picture frame.

To the right of the portrait, almost entirely obscured by the drapes of a curtain, part of another painting is visible. The length of the floor of the room, from the wall to the window, is a red and grey rug. In the bottom left-hand corner of the painting is the handwritten signature: A. Karpiński. Next to the name is an illegible number.

Interior with a sculpture

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/225

Date of creation: n.d.

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 33.8 × 48 cm

[…] it is a characteristic of Karpiński that he is able to pick up such neutral trifles and get a new, quiet life out of them […]

Karpiński avoids harsh dissonances, cheap tricks, loud tones of colour; he avoids realism in general and instead looks at the world through the dimmed window of his studio. That is where all of the artist’s creative work is confined; here is where successions of elegant ladies pose for him; here is where he makes his most beautiful depictions of ‘still lifes’, which are indeed nothing else than the various parts of his studio. (Franciszek Klein, ‘Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński’, Tęcza, no. 17, 1928, p. 11)

This unusual painting, exceptional in the artist’s work, appears to be a sketch of those ‘neutral remnants’ that wait for a new life. The protagonist here is a gypsum cast of a sculpture by the 15th-century artist Francesco da Laurana. It is featured for the first time in Karpiński’s works created in the decades between the world wars.

A landscape-oriented painting with blurry edges, divided vertically into two halves. It depicts an interior. The right-hand half shows a semi-circular console table and mirror set against a wall. There are some trinkets on the table. The left-hand half of the picture is an enlarged image of one of the trinkets on the console table: a sculpted bust of a woman.

In the right-hand half of the painting, set against a grey wall, is a wooden console table resting on five slender sculpted legs, joined at the bottom. It stands on a dark-brown wooden floor, rendered as an irregular area of colour. A rectangular mirror is set on the table top, leaning against the wall. The mirror is divided into rectangular segments, with smaller rectangular areas set into the frame. Stood centrally in front of the mirror is a tall clock in a glass case. It is three-quarters the height of the mirror. In front of the clock and to the right there is a low, grey, spherical vase holding wispy yellow flowers. The sprigs extend upwards almost to the height of the clock case. To the left, in front of the clock, there is a grey bust of a woman, somewhat taller than the vase. On the wall to the right of the table, a small picture hangs in a circular frame in a shade of yellow, with a dark orange edge.

In the left-hand half of the painting, the bust is shown on a sketchily indicated table top. The bust portrays a woman with her sleek hair parted in the middle and combed to the sides. Her eyelids are half closed. Her nose is straight and narrow, her mouth thin and closed. She has a lean neck and her shoulder lines descend gently. Part of the mirror frame and the clock can be seen in the background.

Old cottage in Płaszów

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/223

Date of creation: n.d.

Technique: watercolour on paper

Dimensions: 22 × 16 cm

The scale of Karpiński’s artistic talent and skills is also demonstrated by this study of a ruined cottage in the village of Płaszów (now a part of Kraków).

Landscape with a road

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/222

Date of creation: n.d.

Technique: watercolour on paper

Dimensions: 29 × 21.5 cm

The scale of Karpiński’s artistic talent and skills is demonstrated by this unusual landscape capturing an impression, featuring a road and a wicker fence, constructed of just a few areas of colour, not unlike Japanese paintings on silk.

VII. ANEKS – ODDZIAŁ GROBÓW WOJENNYCH

Sentry

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/316

Date of creation: 1915

Technique: pencil and watercolour on paper/cardboard

Dimensions: 34 × 47.5 cm

The war years of 1914–19, on account of my being an officer, pulled me away from my work again. I only spent 7 weeks on the front; afterwards, due to those connections, I no longer went to the front but did service behind the front lines, which, however, took up nearly all of my time. I stayed mostly in Kraków, e.g. I was the commandant of the hospitals, or – which actually had something to do with my profession – commandant of the Kriegsgraberabteilung based at Wawel. There were 10 of us painters, each of a different nationality. Two Poles beside me, Uziembło and Jach. Our job was to paint war cemeteries and graves, which entailed ongoing field trips. – Our works were exhibited at the Friends of the Fine Arts Society and in Vienna. (A. Karpiński, Wspomnienia, [Memories] pp. 26–27)

During the First World War, Alfons Karpiński served in the Austrian Army, initially on the front line and subsequently in the painting team of the War Graves Department, with the task of documenting war cemeteries and graves in Western Galicia. This is when his suggestive series of compositions in charcoal, pastels and watercolours was created, depicting cemeteries and graves, in which, however, the documentary function was only of secondary importance. This episode in Karpiński’s artistic life is practically unknown.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes three works illustrating this period, such as this study of a soldier guarding the prison door (see also inv. nos. MRS/S/224 and MRS/S/290).

Another sketch of this drawing is known, entitled Austrian Soldier, from 1915 (pencil and crayons on paper, private collection).

The Gorlice offensive: Trenches outside Tuchów and soldiers’ graves

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/290

Date of creation: 1916

Technique: oil on canvas and cardboard

Dimensions: 25 × 69 cm

The war years of 1914–19, on account of my being an officer, pulled me away from my work again. I only spent 7 weeks on the front; afterwards, due to those connections, I no longer went to the front but did service behind the front lines, which, however, took up nearly all of my time. I stayed mostly in Kraków, e.g. I was the commandant of the hospitals, or – which actually had something to do with my profession – commandant of the Kriegsgraberabteilung based at Wawel. There were 10 of us painters, each of a different nationality. Two Poles beside me, Uziembło and Jach. Our job was to paint war cemeteries and graves, which entailed ongoing field trips. – Our works were exhibited at the Friends of the Fine Arts Society and in Vienna. (A. Karpiński, Wspomnienia, [Memories] pp. 26–27)

During the First World War, Alfons Karpiński served in the Austrian Army, initially on the front line and subsequently in the painting team of the War Graves Department, with the task of documenting war cemeteries and graves in Western Galicia. This is when his suggestive series of compositions in charcoal, pastels and watercolours was created, depicting cemeteries and graves, in which, however, the documentary function was only of secondary importance. This episode in Karpiński’s artistic life is practically unknown.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola contains three works illustrating this period, including this nostalgic winter landscape with a cross and graves.

This landscape-oriented painting in a colour scheme of whites, greys, and browns depicts a segment of a winter landscape. It is divided into three sections. The bottom third is occupied by partly snow-covered earth on a hill. The line of the hill is irregular. In the middle of the painting, in the distance, behind the hill, stretches an irregular band of blue punctuated by patches of white. The upper third of the painting is occupied by grey sky, punctuated by streaks in the form of elongated stripes.

On the left of the painting, on the hill, is a wooden cross bearing a small plaque. Long grass stalks and patches of earth in various shades of brown protrude from beneath the snow. On the bottom edge of the painting, in the middle, is a handwritten signature in black: A. Karpiński, 1916 Tuchów.

Study of a soldier

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/224

Date of creation: 1916

Technique: watercolour and pencil on paper

Dimensions: 21.5 × 33 cm

The war years of 1914–19, on account of my being an officer, pulled me away from my work again. I only spent 7 weeks on the front; afterwards, due to those connections, I no longer went to the front but did service behind the front lines, which, however, took up nearly all of my time. I stayed mostly in Kraków, e.g. I was the commandant of the hospitals, or – which actually had something to do with my profession – commandant of the Kriegsgraberabteilung based at Wawel. There were 10 of us painters, each of a different nationality. Two Poles beside me, Uziembło and Jach. Our job was to paint war cemeteries and graves, which entailed ongoing field trips. – Our works were exhibited at the Friends of the Fine Arts Society and in Vienna. (A. Karpiński, Wspomnienia, [Memories] pp. 26–27)

During the First World War, Alfons Karpiński served in the Austrian Army, initially on the front line and subsequently in the painting team of the War Graves Department, with the task of documenting war cemeteries and graves in Western Galicia. This is when his suggestive series of compositions in charcoal, pastels and watercolours was created, depicting cemeteries and graves, in which, however, the documentary function was only of secondary importance. This episode in Karpiński’s artistic life is practically unknown.

The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola contains three works illustrating this period, including this watercolour study of a soldier in a field.

A landscape-oriented painting in various shades of grey, white, and yellow, depicting two men. One is prostrate, apparently dead. The figures and their surroundings are sketched with pencil lines showing through the watercolours and marking outlines and areas of shading.

In the foreground, to the right, a standing man is depicted from the waist up, wearing a fur cap. His face is turned to the right, in three-quarter profile, his eyes gazing towards the left side of the picture. His cap is falling slightly over his eyes, and a small ear can be seen from under its edge. The man has a small nose, a small red moustache, and a small mouth. He has a beige overcoat or cloak thrown over his grey clothes, possibly a uniform. His left hand is raised to the height of his chest, wearing a somewhat shapeless white mitten, and holding a wooden shaft or stick. Behind the man, a yellowish meadow covers the lower half of the background, rising in a slanted line from left to right. In the meadow, the body of a soldier is spread behind the man’s back, with its left side to the viewer and its back on the ground. The clothes on the prostrate body are indicated by a tangle of black and navy-blue lines, forming an elongated area of dark colours. An area of lighter colour halfway along the body marks the palm of the dead man’s hand. The background above the line marking the meadow is not painted, and consequently is the colour of the paper.

A signature handwritten in two lines in pencil can be seen in the bottom right corner of the picture, reading: A. Karp. 1916.

VIII. PRACOWNIA ARTYSTY

Nude model

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/315

Date of creation: n.d.

Technique: oil on fibreboard

Dimensions: 60 × 49.5 cm

In the 1920s, Karpiński placed his female models in the interiors of bourgeois parlours, featuring wall mirrors, dressing tables and various decorative objects – ceramics, paintings, clocks, and photographs. Over time, Karpiński began to idealize the women he depicted, creating schematic and conventional portrayals.

In the 1920s and 1930s, the artist created a series of paintings of nude models – reclining or seated on the sofa in his studio – whose form and manner of painting show affinity to Pierre Bonnard’s nudes.

The artist’s wife

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/131

Date of creation: 1920

Technique: pencil on paper

Dimensions: 21.5 × 18 cm

Władysława Karpińska née Chmielarczyk (1900–1955), younger daughter of advocate Władysław Chmielarczyk and Helena Chmielarczyk née Kwiatkowska, became the artist’s wife in 1918. In 1906, she was portrayed together with her sister Helena by a friend of the family, Olga Boznańska.

Still wearing a uniform, a Polish one by then, I got married in November 1918. My wife was an advocate’s daughter and my junior by 25 years. For the preceding two years, I had lived at Floriańska Street, where, as usual, I did not have a studio, but only a room with a large window […]

I painted my wife 20 or so times. She never had any objections to the way she looked in the picture. What she hated, though, was when people commented on various nudes or studies, saying that this must be the wife, so she was later reluctant to pose. (Alfons Karpiński, Wspomnienia [Memories], pp. 27, 29)

The drawing reproduced here, showing the artist’s wife reading in a relaxed pose on a sofa in the parlour, is probably a sketch for an oil painting, one of many depicting Władysława Karpińska. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola also includes a portrait of the artist’s wife rendered as a print (inv. no. MRS/S/168).

Seated female nude in stockings

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/232

Date of creation: c. 1911

Technique: pencil on paper

Dimensions: 19.5 × 16 cm

A study of a female nude seated in a relaxed pose in an armchair, wearing black stockings, looking straight at the viewer – possibly the same model whom Alfons Karpiński depicted in the 1911 painting Female Nude (oil on canvas, Mazovian Museum in Płock). For another version of a study of this model, see the sketch in the collection of the Regional Museum in Stalowa Wola (inv. no. MRS/S/230).

Reclining nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/236

Date of creation: 1911

Technique: pencil on paper

Dimensions: 16.5 × 20 cm

The reclining female nude with her arms under her head is probably a sketch for the 1911 painting Female Nude (oil on canvas, Mazovian Museum in Płock). For other versions of a study of this model, see the drawings in collection of the Regional Museum in Stalowa Wola (inv. nos. MRS/S/230 and MRS/S/232).

Nude model

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/234

Date of creation: n.d.

Technique: pencil on paper

Dimensions: 20.5 × 17 cm

In Paris in 1908, Karpiński drew several nude studies of a young female model whose initials were G.S. The figure is rendered in decisive supple lines; what also commands attention is the characteristic ‘tight’ frame, indicative of inspirations drawn from Japanese art. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes two other sketches of this model.

Seated female nude

Owner: Regional Museum in Stalowa Wola

Inventory number: MRS/S/233

Date of creation: 1908

Technique: pencil on paper

Dimensions: 20.5 × 17 cm

In Paris in 1908, Karpiński drew several nude studies of a young female model whose initials were G.S. The collection of the Regional Museum in Stalowa Wola includes two other sketches of this model.

Self-portrait in the studio

Owner: Krzysztof Musiał

Date of creation: c. 1910

Technique: oil on wood

Dimensions: 61 x 49 cm

One of only a few known self-portraits of the artist, all the more interesting for showing him in his studio, at work, in front of the easel. A mirror and a sofa can be seen in the background, the latter a prop in many of his works, here covered with a white blanket.

Yellows flowers

Owner: Krzysztof Musiał

Date of creation: 1927

Technique: watercolours on paper

Dimensions: 33 x 46 cm

In addition to portraiture of women, still lifes where the other most important subject of Karpiński’s paintings, which the artist rendered in several varieties. He would usually depict a piece of the parlour interior with focus on a vase holding a bouquet of flowers – yellow, pink and white roses, peonies, chrysanthemums, or poppies – complemented with ceramics, a mirror, Japanese figurines, and paintings on the wall. He devoted special attention to flowers because they were an important, intriguing inspiration for him, and provided an equally important source of sustenance.

I began to paint flowers and interiors for myself but it turned out that people liked those pictures a lot and that saved me on many an occasion when material need raised its head. (A. Karpiński, Wspomnienia [Memories], p. 27)

The watercolour composition reproduced here is excellent testimony to the artist’s talent, demonstrating his skill in capturing the delicate, variable structure of flowers.

Fragment of a room with a still life

Owner: Krzysztof Musiał

Date of creation: c. 1910

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 13.5 x 13.7 cm

One of many intimist sketches in oils depicting the interior of the artist’s dwelling/studio in Kraków, with a sofa covered with a light-coloured blanket, a characteristic prop in many works by Karpiński. Arranged on the table in the background are other objects – an azure teapot with a cup and yellow flowers – frequent features in his portraits and still lifes.

Still life with a teacup

Owner: Krzysztof Musiał

Date of creation: n.d.

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 33 x 70 cm

In addition to portraiture of women, still lifes where the other most important subject of Karpiński’s paintings, which the artist rendered in several varieties. The best-known ones depict a piece of the parlour interior with focus on a vase holding a bouquet of flowers – yellow, pink and white roses, peonies, chrysanthemums, or poppies – complemented with ceramics, a mirror, Japanese figurines, and paintings on the wall. But Karpiński also painted synthetic still lifes, void of these accessories: sophisticated studies of blue-and-white pottery and fruit.

Prometheus

Owner: National Museum in Kraków

Inventory number: MNK II-b-2452

Date of creation: 1898

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 71 × 99 cm

Karpiński contributed to the phenomenon of the Young Poland movement, taking an active and intense part in Kraków’s cultural life. Like many other artists of the time, he was fascinated by the folklore of the rural areas outside Kraków, and also by symbolic themes and atmosphere. These tendencies are excellently illustrated by the artist’s earliest known painting, Prometheus (National Museum in Kraków), the only one on a mythological subject in all of his oeuvre.

A landscape

Owner: National Museum in Kraków

Inventory number: MNK II-b-2625

Date of creation: 1902 ?

Technique: oil on canvas

Dimensions: 48 × 55.5 cm

Only a few landscapes by Karpiński are known. This ambient view is illustrative of the artist’s Young Poland fascinations and explorations. The wall around a cemetery, the tall trees, and the intensely luminous sky evoke sadness and anxiety.

Portrait of the artist’s father

Owner: Jacek Malczewski Museum in Radom

Inventory number: Spm 181

Date of creation: 1921

Technique: oil on canvas

Dimensions: 136 × 95.2 cm

Alfons Karpiński (?–?), the artist’s father, was a judge at the court in Rozwadów, and subsequently in Wadowice and Kraków. The portrait was painted at the start of the 20th century, possibly from a photograph.

White kitty

Owner: Krzysztof Musiał

Date of creation: n.d.

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 35 x 35 cm

Like many other artists – notably Wojciech Weiss and Pierre Bonnard – Alfons Karpiński was a cat enthusiast. They accompanied him in his atelier, as shown in his latest Self-portrait in the Studio from 1960 (National Museum in Szczecin), and sometimes even replaced models, posing for ‘portraits’.

I was snatched from my reverie by a sudden movement: it was Fifi, a white fluffy Angora cat, Karpiński’s inaccessible friend. It unceremoniously jumped onto my lap, then onto my shoulder and, leaning against my head, purred some secrets into my ear. Having placed it back on my lap and stroking its fluffy fur, I took a long look at it. I could not help thinking that this cat with its soundless, soft, light and sensual movements is to some extent a symbol of Karpiński’s art. Animals are known to assimilate their own character to the disposition of a human being, and sometimes inadvertent similarities or affinities arise between man and animal. It appears to me that this artist’s painting has a lot of similarity to the characteristics of a cat. (Franciszek Klein, ‘Sylwetki artystyczne. Alfons Karpiński’, Tęcza, no. 17, 1928, p. 12)

This apt observation by Franciszek Klein seems to illustrate excellently both the artist’s approach to cats and the character of his art.

Portrait of the artist’s wife

Owner: National Museum in Kraków

Inventory number: MNK II-b-197

Date of creation: 1921

Technique: oil on canvas

Dimensions: 110 × 121 cm

Władysława Karpińska née Chmielarczyk (1900–1955), nicknamed Lala, younger daughter of advocate Władysław Chmielarczyk and Helena Chmielarczyk née Kwiatkowska, became the artist’s wife in 1918. In 1906, she was portrayed together with her sister Helena by a friend of the family, Olga Boznańska.

Still wearing a uniform, a Polish one by then, I got married in November 1918. My wife was an advocate’s daughter and my junior by 25 years. For the preceding two years, I had lived at Floriańska Street, where, as usual, I did not have a studio, but only a room with a large window […]

I painted my wife 20 or so times. She never had any objections to the way she looked in the picture. What she hated, though, was when people commented on various nudes or studies, saying that this must be the wife, so she was later reluctant to pose. (Alfons Karpiński, Wspomnienia [Memories], pp. 27, 29)

The painting reproduced here, portraying his wife in a parlour, seated in a relaxed pose on a sofa and partly reflected in a mirror, is perhaps one of the most important depictions of her rendered by Karpiński. The painter seems to be playing with colour and reflection.

Portrait of the artist’s wife

Owner: National Museum in Kraków

Inventory number: MNK II-b-169

Date of creation: 1922

Technique: oil on cardboard

Dimensions: 96.6 × 57.5 cm

Władysława Karpińska née Chmielarczyk (1900–1955), nicknamed Lala, younger daughter of advocate Władysław Chmielarczyk and Helena Chmielarczyk née Kwiatkowska, became the artist’s wife in 1918. In 1906, she was portrayed together with her sister Helena by a friend of the family, Olga Boznańska.

Still wearing a uniform, a Polish one by then, I got married in November 1918. My wife was an advocate’s daughter and my junior by 25 years. For the preceding two years, I had lived at Floriańska Street, where, as usual, I did not have a studio, but only a room with a large window […]

I painted my wife 20 or so times. She never had any objections to the way she looked in the picture. What she hated, though, was when people commented on various nudes or studies, saying that this must be the wife, so she was later reluctant to pose. (Alfons Karpiński, Wspomnienia [Memories], pp. 27, 29)

This unpretentious, relaxed portrayal of the artist’s wife, in a fur coat and a chic, fashionable hat with a rose, probably captured as she is getting ready to go out, is one of the best portraits by Karpiński.

Reclining nude

Date of creation: n.d.

Technique: sketch

Dimensions: 16 × 20 cm

The artist spent the years 1907–1912 in Paris (with breaks during the winters), involved in very intensive work, looking for a visual language of his own. During that time he created a number of outstanding works, such as the painting Jane with a Japanese Doll (National Museum in Kraków), in addition to numerous sketches and studies of women in his studio. The work reproduced here is one of the finest among these.